SGK İdari Para Cezaları

SGK  idari para cezaları, gerek özel sektör işverenlerinin gerekse de kamu kurumlarının adeta korkulu rüyasıdır. Hemen her işveren ya da kurum bu cezalarla karşı karşıya kalabilmektedir. SGK idari para cezalarının SGK’ ya itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde ödenecek olması halinde dörtte üçü tahsil edilir, dörtte biri silinir. Yasal suresi içinde bildirilmemesinden/verilmemesinden kaynaklanan idari para cezalarına konu belge veya bildirgenin ilgililerce kendiliğinden düzenlenmiş olması, söz konusu belge veya bildirgenin yasal verilme suresini takip eden günden itibaren başlamak üzere en geç otuz gün içinde SGK’ ya verilmiş olması ve idari para cezasının tebliğ edildiği tarihi takip eden günden itibaren en geç on beş gün içinde ödenmesi  şartlarının  birlikte  gerçekleşmiş  olması  kaydıyla,  tebliğ  edilen  ceza  tutarının  yalnızca 1/4’unun 3/4’u tahsil edilmektedir. 5510  sayılı  Sosyal  Sigortalar  ve  Genel  Sağlık  Sigortası  Kanununda öngörülen   yükümlülükleri   yerine   getirmeyenler   hakkında   uygulanacak   olan   idari para cezaları, anılan   Kanunun “Kurumca verilecek idari para cezaları” başlıklı 102. maddesinde açıklanmıştır. Bahse konu madde hükümlerine göre idari para cezaları,

• Belgelere bağlı  yükümlülüklerini  yerine  getirmeyenler  hakkında  uygulanacak olan idari para cezaları,
• İşyeri defter, kayıt ve belgelerini ibraz etmeyenler ile  işyeri kayıtları geçersiz  olanlar hakkında uygulanacak olan idari para cezaları,
• Bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyenler hakkında uygulanacak olan idari para cezaları,
• Kurumun denetim ve kontrolle  görevlendirilmiş  memurlarına  engel  olanlar hakkında uygulanacak olan idari para cezaları,

Başlığı altında düzenlenmiştir.

İdari para cezaları, yasalarla belirlenen idari düzence belirlenen kurallara uymayanlara müeyyide olarak idare tarafından verilen cezalardır. İdari para cezası öngören bir çok yasa mevcut olmakla birlikte, uygulamada en çok karşılaşılan idari para cezaları SGK para cezalarıdır. 5510 sayılı  Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 102.madde kapsamında düzenlenen idari para cezaları tek tek sayılmıştır. Bundan kaynaklı olarak SGK tarafından kesilen para cezalarının hepsi aynı mahiyette olduğu için cezalara itiraz ve idari dava yollarında da aynı usul takip edilecektir.

SGK para cezalarının amacı caydırıcılık yaratarak, yasal düzenlemelere uyumun sağlanmasıdır. Bu konuda 5510 sayılı  Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda hem işverenler için hem de sigortalılar için idari para cezaları öngörülmektedir. İdari para cezası ile karşı karşıya kalan işverenlerin ve sigortalıların itiraz hakları bulunduğu gibi itiraz neticesinde olumlu cevap alamamalı durumunda idari dava açma hakları mevcuttur. Sgk para cezalarının miktarları yıldan yıla asgari ücret oranlarındaki değişikliklere göre artmaktadır. Bu yazımızda işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yasal süresi içinde verilmesi gereken belgelerin verilmemesi halinde, Kurum tarafından tahakkuk ettirilen İdari Para Cezaları ile ödenmeyen sigorta primleri, işsizlik sigorta primleri, eğitime katkı payı gibi Kurum alacaklarının tahakkuk ve tahsilat zamanaşımı süresinin ne kadar olduğunu sizlere aktaracağız.

SGK Hangi Hallerde Para Cezası Uygular?

5510 sayılı  Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102.maddesinde hangi hallerde SGKhttps://www.sgk.gov.tr/Home/Index2/ tarafından idari para cezasına hükmedileceği düzenlenmiştir.  Kısaca bahsetmek gerekir ise;

• İşyeri açılışının süresinde yapılmaması veya geç yapılması,
• Sigortalı işe giriş-çıkış bildirgelerinin süresinde verilmemesi veya geç verilmemesi,
• Eksik gün bildirim yükümlülüklerine uygun davranılmaması,
• Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin/Muhtasar Prim ve Hizmet Beyannamesinin verilmemesi veya geç verilmesi,
• İstirahat raporu alan sigortalılarda ilgili çalışılmadığına dair bildirim girişlerinin yapılmaması veya geç yapılması,
• İş kazası ve meslek hastalığı bildirimlerinin yapılmaması veya geç yapılması,
• İşyeri kayıt ve belgelerinin denetim elemanlarına ibraz edilmemesi veya geç ibraz edilmesi,

Bu fiillerin her biri, işverenlerin yasal yükümlülüklerine aykırı davrandığı ve sosyal güvenlik mevzuatının ihlal edildiği anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, bu tür ihlallerin önüne geçmek ve işverenlerin yasalara uygun davranmasını sağlamak amacıyla SGK tarafından idari para cezaları uygulanmaktadır.

SGK Tarafından Verilen İdari Para Cezalarında İndirim

Peşin Ödeme İndirimi: SGK para cezalarında indirim uygulanması mümkündür.  İlk indirim türü peşin ödeme indirimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Peşin ödeme indiriminin para cezasının tarafınız tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde ödenmesi gerekmektedir. kişi hakkında kesilen idari para cezasına karşı itiraz edilmeden veya idari yargı yoluna başvurulmadan cezanın ödenmesi halinde peşin ödeme indirimi uygulanmaktadır. İndirim için yazılı bir başvuru gerekmemekte olup tahsilat aşamasında resen indirim yapılmaktadır.

Pişmanlık İndirimi: SGK idari para cezalarına ilişkin olarak uygulanacak bir diğer indirim ise pişmanlık indirimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kanunun 102. Maddesinin ikinci fıkrasına göre;

• İşverenlerce sigortalı işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri ile işyeri bildirgelerinin, Kamu idarelerince vazife malullüğüne sebep olan olayın,
• Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki  kuruluşlar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlarca, ihale yolu ile yaptırılan işleri  üstlenenlerin ve bunların adreslerinin,
• Kamu idareleri ile bankalarca sigortasız olduğu tespit edilen kişilerin,
• Ticaret sicil memurluklarınca şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı sayısını ve  bunların işe başlama tarihini bildiren işverenlere ilişkin bildirimlerin,
• Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişilerince,  yapı ruhsatı veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların  verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgilerin,

Verilme süresinin sona ermesinden itibaren ilgililer tarafından “kendiliğinden” en geç 30 gün içinde SGK’ya verilmiş olması ve tebliğ edilen idari para cezasının en geç tebliğ  edildiği tarihi takip eden günden itibaren 15 gün içinde ödenmiş olması durumunda kanunda öngörülen idari para cezalarının 3/4 silinmekte, 1/4 üzerinden ceza tahakkuk  ettirilmektedir.

SGK’NIN  Uyguladığı  İdari  Para  Cezalarında  İndirim  Miktarı  Nasıl Hesaplanmaktadır?

5510  sayılı  Kanunun  102. maddesinin  beşinci  fıkrasında  “İdari  para  cezalarının,  Kuruma  itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez.” hükmü yer almaktadır. Bu hükme istinaden, idari para cezasının, tebliğ edildiği tarihi takip eden 15 günlük süre içerisinde peşin ödenmesi halinde dörtte üçlük kısmı tahsil edilecektir. SGK idari para cezalarına itiraz edilmesi durumunda indirim uygulanmaz.

Örnek 1

İşletme esasına göre defter tutmakla yükümlü olan (A) gerçek kişisi tarafından 15/3/2022 tarihinde sigortalı çalıştırmaya başlanıldığı halde  işyeri  bildirgesinin  verilmemesi  nedeniyle  anılan işveren hakkında uygulanan 5.004,00 * 2 = 10.008 TL tutarındaki idari para cezasının 15 günlük sure içinde ödeneceği varsayıldığında, 10.008 * 3 / 4 = 7.506 TL’si tahsil edilecek, 2.502.TL’si silinecektir.

Örnek 2

05/04/2022 tarihinde işe girmiş olan bir sigortalıya ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesinin 22/4/2022 tarihinde işveren tarafından kendiliğinden verilmiş olduğu varsayıldığında, söz  konusu belgenin yasal suresi geçirildikten sonra ve 30 günlük sure içinde verilmiş olması nedeniyle idari para cezası  5.004,00  TL    olarak  tebliğe  çıkartılacaktır. Bu durumda  5.004,00  TL  tutarındaki  idari  para cezasının SGK’ ya itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde ödenecek olması halinde, 5.004 * 1 / 4 = 1.251,00, 1.251,00 * 3 / 4 = 938,25TL =938 TL’si tahsil edilecektir.

SGK İdari Para Cezasına İtiraz

SGK idari para cezalarına itiraz edilebilir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kanunun 102.maddesine aykırılık sebebi ile hakkınızda idari para cezası tahakkuk ettirilebilir. Tarafınıza idari para cezası uygulanması halinde cezanın tebliğinden başlayarak 15 günlük süre içerisinde itiraz hakkınız bulunmaktadır. İtiraz için herhangi bir şekil şartı aranmamaktadır. İtirazların işverenler ve diğer ilgili kişiler tarafından, sebep, gerekçe ve deliller açıklanmak suretiyle yazılı olarak yapılabilmesi mümkündür. İtiraz, İdari Para Cezası  İtiraz Komisyonu tarafından değerlendirmeye alınacak ve komisyon tarafından alınan karar tarafa tebliğ edilecektir.

Bu itiraz süresi boyunca idari para cezası takibi duracak ve kişiye karşı tahsil yollarına başvurulamayacaktır. İtirazlar, itiraz komisyonu tarafından incelenerek  otuz gün içinde karara bağlanmaktadır. Bu sürenin sonunda tarafınıza itirazın reddolunduğuna ilişkin bir tebliğde bulunulması halinde idari dava yoluna gitmeniz mümkün olacaktır.  itiraz veya dava yoluna başvuruda bulunmanız idari para cezasında indirim hakkınızı sonlandırmamaktadır.

SGK İdari Para Cezasına Karşı Dava Yolu

SGK idari para cezalarına karşı dava yoluna başvurmak isteyen kişilerin öncelikle SGK’ya itiraz yoluna gitmesi gerekmektedir. İtiraz olmadan açılan davalarda, dava şartı yokluğu sebebi ile olumsuz sonuçlanmaktadır. Dava açmadan önce para cezasının tarafınıza tebliği ile birlikte 15 gün içerisinde itiraz yoluna başvurulması gerekmektedir. ardından itiraza ilişkin kararın tarafınıza tebliğ edilmesi ile birlikte 30 günlük süre içerisinde idari dava yoluna başvurmanız mümkündür. Açılacak olan idari davalarda süre önkoşul olup süreye riayet edilmeyen davalarda mahkeme tarafından ret kararı verilecektir.

Davanın yetkili idare mahkemesinde açılması gerekmekte olup yetkisiz mahkemede açılan davalarda mahkeme dosyayı yetkili mahkemeye tevdii edecek bu durum ise dava sürecini uzatacaktır. İdare mahkemesine başvuru para cezasının tahsili sürecini durdurmaz ancak para cezasını ödemeniz durumunda da yargı yoluna başvurmanız mümkün olacaktır. İdare mahkemesince verilecek kararda ödemiş olduğunuz miktarın idarece iadesine karar verilecektir. SGK idari para cezasında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus zamanaşımıdır. İdare tarafından kanunda para cezası gerektiren halin 5 yıl ve daha öncesinde işlenmesi durumunda kişi hakkında para cezası verilemez.