Memnu hakların iadesi için dilekçe ile başvurulması gereklidir. Bu başvuruyu yapmadan önce memnu hak nedir, şartları nelerdir, dilekçe nereye verilir sorularını cevaplamak doğru olacaktır. Diğer türlü yapılan başvuru anlam ifade etmeyecektir. Memnu hakların iadesi veya diğer adıyla yasaklanmış hakların geri verilmesi, belli bir suç veya cezaya mahkûmiyete bağlı olarak gerek Ceza Kanunu’nda gerekse diğer kanunlarda öngörülen çeşitli hak yoksunluklarının giderilmesini sağlayan hukuki kurumdur. Memnu haklar, diğer bir deyişle yasaklanmış haklar, kişinin ceza mahkumiyeti nedeniyle, ceza kanununun dışında farklı kanunlardan kaynaklanan mahrum edildiği haklardır. Memnu hakların iadesi ise, bu hakları geri almak için düzenlenen bir ceza hukuku kurumudur. Memnu hakların iadesi görevli mahkeme;
- Memnu hakların iadesi kararı, hükümlünün yargılandığı mahkeme tarafından verilebilir.
- Hükümlü, hükmü veren mahkeme dışında bir yerde ikamet ediyorsa ikamet ettiği yerde bulunan ve mahkumiyet hükmünü veren mahkemeyle aynı dereceli bir mahkemeye başvurarak memnu hakların iadesi talebinde bulunabilir.
Yürürlükte bulunan Türk Ceza Kanunu uyarınca cezanın infaz edilmesiyle birlikte kişinin yasaklanan haklarının iade olunacağı hükme bağlanmıştır. Ancak özel kanunlarla düzenlenen hakların geri alınması için memnu hakların iadesinin talep edilmesi ve karar alınması gerekmektedir. Memnu hakların iadesi nasıl olur, memnu hakların iadesi şartları neler, yasaklanmış hakların geri verilmesi ne demek, memnu hakların iadesi dilekçesi örneğini yazımızda sizlere açıklayacağız.
Memnu Hakların İadesi Nedir?
Memnu hakların iadesi veya diğer adıyla yasaklanmış hakların geri verilmesi, belli bir suç veya cezaya mahkûmiyete bağlı olarak gerek Ceza Kanunu’nda gerekse diğer kanunlarda öngörülen çeşitli hak yoksunluklarının giderilmesini sağlayan hukuki çaredir. Memnu haklar, diğer bir deyişle yasaklanmış haklar, kişinin ceza mahkumiyeti nedeniyle, ceza kanununun dışında farklı kanunlardan kaynaklanan mahrum edildiği haklardır. Türk Dil Kurumu Sözlüğüne göre memnu kelimesi yasak anlamına gelmektedir. Memnu haklar ise şahsın işlemiş olduğu bir suçtan dolayı cezalandırılması nedeniyle Türk Ceza Kanunu dışındaki farklı kanunlardan kaynaklanan haklarından mahrum bırakılması anlamına gelmektedir. Örneğin, sürücü belgesinin geri alınması, vakıf veya dernek yöneticisi olmaktan yasaklanma gibi.
Memnu Haklar konusu Mevzuatta “Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma” tedbiri olarak adlandırılmakta ve genel itibariyle Türk Ceza Kanunu’nun 1. Kitabının “Yaptırımlar” başlıklı 3. Kısmının “ Güvenlik Tedbirleri” başlıklı 2. Bölümü’nde yer alan 53. maddesinde düzenlenmektedir. TCK’nin 53. maddesine göre hak yoksunluğu kural olarak, kasten işlenen bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm olunması durumunda, mahkûm olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmayı ifade etmektedir. Kısacası belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma için aşağıdaki şartların olması gereklidir. Bunlar;
- İşlenen suç kasıtlı suç olmalıdır.
- Hapis cezasına hükmedilmelidir.
- Fail 18 yaşını doldurmuş olmalıdır.
Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkum olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar aşağıdaki hakları kullanamaz. TCK’nin 53. Maddesinde belirtilen hak yoksunlukları ise şunlardır;
- Kamu görevinin üstlenilmesinden, atanmaya ve seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten yoksunluk
- Seçme ve seçilme ehliyetinden yoksunluk
- Velayet hakkından, vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan yoksunluk
- Vakıf, dernek, sendika, şirket ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan yoksunluk
- Resmi izne tabi bir meslek veya sanatı icra etmekten yoksunluktur.
Memnu Hakların İadesi Şartları nedir?
“Yasaklanmış hakların geri verilmesi”, belli bir suç veya cezaya mahkûmiyete bağlı olarak gerek Ceza Kanunu’nda gerekse diğer kanunlarda öngörülen çe itli hak yoksunluklarının giderilmesini sağlayan hukuki çaredir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun benimsediği ceza yaptırım teorisi gereği sürekli hak yoksunluğunun benimsenmemi olduğu gerekçesiyle konuya ilişkin bir hükme, ne bu Kanunda ne de 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer verilmiştir. Ancak diğer kanunlarda öngörülen sürekli hak yoksunluklarının hüküm ifade etmeye devam etmeleri nedeniyle, bu konuda tekrar bir düzenleme yapılması ihtiyacı ortaya çıkmış ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’na 13/A maddesi eklenmek suretiyle yeniden düzenlenmiştir. Memnu hakların iadesi şartları Adli Sicil Kanunu 13/A maddesinde şu şekilde sayılmıştır;
- Cezanın infaz edilmiş olması: Ceza yargılaması sonucunda kişi aldığı cezanın tamamının infaz edilmesi gerekmektedir. Örneğin koşullu salıverilme ile cezaevinden çıkan kişinin infazı tamamlanmadığı için denetim süresinin de bitmesi gerekmektedir.
- İnfazın üzerinden 3 yıl geçmesi: Buradaki 3 yıllık süre kesin bir süredir. Bu nedenle herhangi bir gerekçe gösterilerek 3 yıl içerisinde memnu hakların iadesinde bulunulamaz. Mahkûm olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukukî nedenle son verilmiş olması halinde, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilmesi için, hükmün kesinleştiği tarihten itibaren beş yıl geçmesi gerekir. Ancak, bu süre kişinin mahkûm olduğu hapis cezasına üç yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olmaması gerekmektedir.
- Sürenin iyi halli olarak geçirilmesi: Kişinin infazından itibaren üç yıllık süre içerisinde herhangi bir suç işlememesi ve bu süreyi iyi halli olarak geçirmesi gerekmektedir. İyi halli geçirdiğine dair takdir yetkisi memnu hakların iadesini karar verecek mahkemededir.
Memnu Hakların İadesinde Usul
Yasaklanmış hakların geri verilmesi talebi yetki bakımından kararı veren mahkeme ve aynı derece olmak şartıyla talepte bulunanın ikametgah adresi yer mahkemesinden istenebilir. Memnu hakların iadesi talebi kararı veren mahkemeye yapılması halinde dosyayı arşivinde bulundurması sebebiyle daha hızlı karar verilebilecektir. Diğer taraftan ikametgâh adresindeki aynı derece (asliye ceza ise asliye ceza; ağır ceza ise ağır ceza) mahkemesine başvurulması halinde kararı veren mahkemeden ilgili evraklar istenecektir.
Mahkeme bu husustaki kararını iki şekilde verebilmektedir. Birinci yol Cumhuriyet Savcısını ve hükümlüyü dinlemek suretiyle karar verir. İkinci bir yol ise dosya üzerinde inceleme yapmak suretiyle karar verebilir. Mahkemenin vermiş olduğu karara karşı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda öngörülen kanun yoluna başvurulabilir. Memnu hakların iadesine ilişkin karar kesinleşmesi halinde, adli sicil arşivine kaydedilir. Memnu hakların iadesi yoluna başvuran kişinin talebi mahkemece kabul edilir ve bu karar kesinleşirse, kişinin özel kanunlarda öngörülen hak yoksunlukları da geleceğe dönük olarak ortadan kalkar.
Memnu hakların iadesi, bir başka adıyla yasaklanmış hakların geri verilmesi, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) dışındaki kanunların belli bir suçtan dolayı veya ceza mahkûmiyetine bağlı olarak öngördüğü çeşitli hak yoksunluklarının ortadan kaldırılmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda belli bir suçu işlemekten dolayı cezaya mahkûmiyetin sonucu olarak, ömür boyu devam edecek bir hak yoksunluğu söz konusu olmadığı için, memnu hakların iadesi kurumuna dair bu kanunda bir düzenleme getirilmemiştir. Zira TCK’nın 53. maddesi uyarınca kişi işlediği suçtan dolayı mahkûm olduğu hapis cezasının infazını tamamladıktan sonra buna bağlı hak yoksunlukları da ortadan kalkmaktadır.
Memnu Hakların İadesi Dilekçe Örneği
Olay örgüsüne göre dilekçede özellikle vurgulanması gereken durumlar olabilir. Aynı zamanda dilekçede önemli olan sıkı şekil şartlarına uyulmaması zamanaşımına veya hak düşürücü süreye tabi olabilmektedir. Bu nedenle aşağıda belirtilen Memnu hakların iadesi için düzenlenen dilekçe örnek bir dilekçe olup herhangi bir hak kaybı yaşanmaması adına muhakkak konusunda uzman bir avukat tarafından hazırlanması gerekmektedir.
………. ( ) ASLİYE/AĞIR CEZA MAHKEMESİ’NE
MEMNU HAKLARIN GERİ
VERİLMESİNİ İSTEYEN : (Adı Soyadı, TC Kimlik No, Adres)
VEKİLİ : Av. Umur YILDIRIM
KONU : Kamu haklarından yasaklılığın kaldırılması talebine ilişkindir.
AÇIKLAMALAR
- Müvekkilim ……. suçu nedeniyle …… ( ) Asliye/Ağır Ceza Mahkemesi’nin …. Esas sayılı dosyasından yargılanmıştır. Mahkemenin …. Tarihinde vermiş olduğu kararla …… aylık/yıllık hapis cezasına çarptırılmıştır.
- Müvekkilimiz hakkında hükmolunan cezanın infazı …/…/… tarihi itibariyle tamamlanmış ve kendisi …/…/… tarihinde … Cezaevi’nden tahliye edilmiştir. 5232 sayılı adli sicil kanunundaki şartların gerçekleşmesiyle birlikte; kamudaki iş ve benzeri imkânlardan yararlanabilmesi için mahkemeniz tarafından yasaklanan kamu haklarındaki yasakların kaldırılması için bu istemde bulunmak zarureti hâsıl olmuştur.
HUKUKİ SEBEPLER : CMK, TCK ve 5235 sayılı adli sicil kanunu
HUKUKİ DELİLLER : … () Asliye/Ağır Ceza mahkemesinin … sayılı kararı
TALEP VE İSTEM : Yukarıda arz ve izah edilen sebeplerle müvekkilimizin kamu haklarından yasaklılığının kaldırılarak, memnu haklarının geri verilmesine karar verilmesini arz ve talep ederim.
Memnu Haklarını
Geri İsteyen Vekili
Av. Umur YILDIRIM
Bizi Arayın
WhatsApp