Bir Sınıftan Başka Bir Sınıfa Geçme: 657 Madde 71

Bir sınıftan başka bir sınıfa geçme DMK 71. maddede düzenlenmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda devlet memurunun bir sınıftan öteki sınıfa geçilebileceği belirtilmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 71. maddesinin 1. fıkrasında, “Memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirmeleri caizdir. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu Kanunda veya kuruluş kanunlarında belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır. Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır.” hükmüne yer verilmiş, aynı maddenin 2. fıkrasında da kurumların, memurların meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilecekleri hükme bağlanmıştır. Maddenin 1. fıkrasında ilgililere, kendi istekleri üzerine sınıf değiştirebilme olanağının tanındığı; 2. fıkrasında ise idarelere kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olarak memurların sınıf değiştirme konusunda takdir yetkisi verildiği görülmektedir. Bu konuda idarenin taktir yetkisi olduğu açıktır, Mevzuat cevaz vermekle beraber iş yine uygulayıcılara kalmaktadır.

• Memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirmeleri caizdir. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu Kanunda, kuruluş kanunlarında veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır. Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır.

• Kurumlar, memurlarını meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilirler.

• Eski sınıflarında, görev alacakları yeni sınıfa göre memurluğa daha yüksek bir derece ve kademeden başlamış olup da sınıf değiştirenlerin yeni görevlerindeki ilk ilerleme süreleri eski sınıflarında kazandıkları derece ve kademelere tekabül eden süre kadar uzatılır ve bu süre tamamlanıncaya kadar kendilerine sınıf değiştirmeleri sırasında bulundukları derecede kademe ilerlemesi verilmez.

Bir Sınıftan Başka Bir Sınıfa Geçme Nasıl Yapılır?

657 sayılı Yasa, memurların meslek niteliklerine göre gruplandırılmalarına olanak vererek yeni bir düzenleme getirmiştir. Bu düzenlemeye sınıflandırma adı verilir. Devlet memurluğuna girmek isteyen herhangi bir kimse öğrenim durumu ve meslek niteliğine göre Yasanın 36. maddesinde yer alan sınıfların herhangi birisinde göreve başlamak zorundadır. Ancak zaman içinde memurun, bulunduğu sınıfın, başka bir sınıfa geçmek istemesi ya da kurumunca sınıfının değiştirilmesi olanaklıdır. Bu durumları belirleyen hükümler Yasanın “Bir sınıftan başka bir sınıfa geçme” başlığını taşıyan 71. maddesi ile düzenlenmiştir

Devlet memurlarının mesleklerine göre girebilecekleri hizmet sınıfları, 657 sayılı Yasa’nın 36. maddesinde belirlenmiştir. Anılan maddede 10 sınıf yer almaktadır. Devlet memurluğuna girmek isteyen bir kimsenin, öğrenim durumu ve meslek niteliğine göre bu sınıflardan birinde göreve başlaması gerekir. Ancak, bu sınıflarda hizmete başlayan bir memur daha sonra, diğer sınıflardan birine, belirlenen şartlar dahilinde geçiş yapabilir. İşte 71 inci madde, memurların, bulundukları sınıftan başka sınıfa geçmeleri, geçtikleri yeni sınıfta ilerleme ve yükselme koşullarını düzenlemiştir. Bu düzenlemeye göre; zaman içinde memurların, bulunduğu sınıftan başka sınıflara geçmek istemesi ya da kurumlarınca sınıflarının değiştirilmesi mümkündür.  İşte bir sınıftan başka bir sınıfa geçme; bir memurun bulunduğu sınıftan yetki, sorumluluk ve parasal olanaklar açısından daha iyi olan bir başka sınıfa geçmesidir. Örneğin; Yardımcı Hizmetler Sınıfından, Genel İdari Hizmetler Sınıfına ya da Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına geçme gibi.

Sınıf Değiştirmenin Şartları

Bir sınıftan başka bir sınıfa geçme 71. maddede düzenlenmiştir. Devlet memurlarının sınıf değiştirmeleri 71 inci maddeye göre belli koşullara bağlanmıştır. Bu koşullar şunlardır.

• Memurlar kazanılmış hak aylık dereceleriyle ve eşit dereceler gözetilmek suretiyle atanabilirler,
• Memurlar derece yükselmesi suretiyle de sınıf değiştirebilirler,
• Sınıfı değiştirilecek olan memurlar 657 sayılı Yasa veya kurumların teşkilat (kuruluş) yasaları ile öngörülen koşullara sahip olmalıdırlar.

Ayrıca, sınıf değişikliği suretiyle yükseleceklerin görevde yükselme sınavına girip kazanmış olmaları şarttır. Çünkü, 18 Nisan 1999’da yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümleri karşısında kurumların memurlarını bulundukları sınıftan başka sınıfa sınavsız geçirmeleri imkan dahilinden çıkmıştır. Hangi okul mezunlarının hangi sınıflarda istihdam edilebileceği, 657 sayılı Yasa’nın 36 ncı maddesinde düzenlenmiştir.

Tüm meslek mensupları Genel İdare Hizmetleri Sınıfında istihdam edilebilir. Ancak Genel İdare Hizmetleri Sınıfında istihdam edilen tüm meslek mensupları diğer ihtisas sınıflarına atanamaz. Örneğin; Genel İdare Hizmetleri Sınıfında istihdam edilen bir mühendis Teknik Hizmetler Sınıfına atanabilir, Ancak Sağlık Hizmetleri Sınıfına atanamaz. Bu nedenle, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bulunan bir memurun diğer bir sınıfa atanma koşulu, o sınıfın öngördüğü meslek sınıfına mensup olmasıdır. Bunun yanında, diğer hizmet sınıflarında bulunan memurlar, her zaman genel idare hizmetleri sınıfına atanabilirler.

Sınıf Değiştirenlerin İntibakı

657 sayılı Yasa’nın 71 inci maddesinin üçüncü fıkrası; eski sınıflarında, görev alacakları yeni sınıfa göre memurluğa daha yüksek bir derece ve kademeden başlamış olup da, sınıf değiştirenlerin yeni görevlerindeki ilk ilerleme süreleri  eski sınıflarında kazandıkları derece ve kademelere tekabül eden süre kadar uzatılacağını ve bu süre tamamlanıncaya kadar kendilerine sınıf değiştirmeleri sırasında bulundukları derecede kademe ilerlemesi verilmeyeceğini öngörmektedir. Ancak, bu düzenleme DMK’da sayılan hizmet sınıflarından birinde göreve başlayan ve sonra başka bir sınıfa geçerek memuriyete devam eden kişilerin terfi durumunu saptamaktadır. Emniyet Hizmetleri Sınıfından, GİH sınıfına geçiş gibi.

Emniyet Teşkilatı mensuplarının, 657 sayılı Yasa’nın 1 inci maddesinde; “Emniyet Teşkilatı mensupları özel kanunları hükümlerine tabidir.” denilmiş ise de. emniyet mensuplarının giriş ve derece kademeleri 657 sayılı Yasa’nın 36. maddesinde yer aldığından intibaklarının 657 sayılı Yasa’ya göre yapılması gerekmektedir. Bu nedenle, emniyet mensubu iken sınıf değiştirenlerin 657 sayılı Yasa’nın 71 inci maddesi hükmüne tabi olmaları ve 657 sayılı Yasa’nın 36 nci maddesinde bulunan; “8-a) Emniyet hizmetleri sınıfına girenlerden: İlkokul, ortaokul ve dengi okulları bitirenler; ilkokul ve ortaokulu bitirenlerin giriş derecelerine iki derece, Lise ve dengi okulları bitirenler, liseyi bitirenler için tespit edilen giriş derece ve kademesine bir derece bir kademe, Yüksek öğrenimi bitirenler aynı yüksek öğrenimi bitirenler için tespit edilen giriş derece ve kademesine bir derece.” hükmüne göre, almış oldukları derece ve kademe süreleri kadar bekletilmeleri gerektiğini söylemek mümkündür.

Ancak, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’na tabi subay olarak görev yaptıktan sonra bu görevlerinden ayrılarak 657 sayılı Yasa kapsamında bir göreve başlayanların, Danıştay 10. Dairesi’nin 12.01.1999 günlü ve Ε.1998/2862, Κ.1999/29 sayılı Kararı’nda da belirtildiği üzere.”… sınıflararası değişiklikten söz edilemeyeceğinden…”, 71 inci maddenin son fıkrası uyarınca, her iki Kanun ile belirlenen giriş dereceleri arasındaki fark kadar bulundukları derecede bekletilmeleri söz konusu olmayacaktır.

657 sayılı Kanunun 71. maddesi, 657 s. K’nın diğer hizmet sınıflarında çalışanlara uygulanır. Uzman çavuş olarak görev yapmakta iken ayrılıp, Devlet Personel Başkanlığına şoför olarak atanan bir kişi, uzman erbaşlığa daha yüksek derece ve kademeden başladığı için kişi bu fazla süreler kadar bekletilmiş, yani bu sürede kademe ve derece ilerlemesi yapılmamıştır. Bu nedenle, açılan davada, idare mahkemesi, 657 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde yer alan hükmün sadece 657 sayılı Yasa’nın diğer hizmet sınıflarında çalışanları kapsadığını, 657 sayılı Yasa’ya tabi olmayanları kapsamadığını belirterek işlemin iptaline karar vermiştir. Bu Karar’a göre, diğer personel yasalarına tabi iken, 657 sayılı Yasa’ya tabi bir göreve atananların, fazladan aldıkları derece ve kademe kadar bekletilmeleri mümkün hale gelmiştir.