Mahkeme harç ve gider hesaplama işlemlerinizi Kadim Hukuk ve Danışmanlık güvencesiyle yapabilir, dava açarken ödeyeceğiniz harç ve giderleri kolaylıkla öğrenebilirsiniz. Mahkeme harç ve gider hesaplama ekranında, hesaplanmasını istediğiniz mahkemeyi, dava değerini, tanık, taraf, bilirkişi ve avukat sayısını girerek mahkeme harç ve gider tutarını hesaplayabilirsiniz. Hesaplama yılı 2023 yılı olup bu yılın yasal parametrelerine göre hesaplama yapılmaktadır. Tek yapmanız gereken ilgili kısımları programa yazmak.
Kural olarak devlet, diğer kamu hizmetleri gibi, adalet dağıtımı hizmetini de karşılıksız yapar. Ancak yargı organları, kişilerin özel çıkarları hakkında da karar verdiklerinden, bu hizmetin yürütülmesi için yapılan harcamaların bir kısmının bu hizmetten yararlananlar tarafından karşılanması, çağdaş sosyal hukuk devletinde kabul edilmektedir. Adalet dağıtımında toplumsal barışın ve huzurun sağlanması gibi kamuyu ilgilendiren genel yarar da mevuttur. Bu nedenle, yargılama sebebiyle kişilerden istenen paralar, bu hizmet için yapılan giderlerin tamamı değildir, bir katılım payıdır.
Yargılama giderleri, bir yargısal faaliyetin yürütülebilmesi için ortaya çıkan ve ödenmesi gereken giderlerdir. Bu giderler üçe ayrılır:
Biz bu yazımızda harçlar ile masrafları inceleyeceğiz, vekalet ücretini ise ayrı bir yazımızda ele alacağız.
Harçların en önemlileri şunlardır:
Nispi karar ve ilam harçlarının dörtte biri, dava açarken peşin olarak ödenir. Ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide birdir (Harçlar Kanunu m. 28/a). Bu kısmın hesabında dava konusunun, dava dilekçesinde belirtilen miktar veya değeri esas alınır.
Kalan kısmı ise, kararın verilmesinden itibaren iki ay içinde ödenir. İki ay içinde ödenmezse, harç, vergi dairesince tahsil olunur (Harçlar Kanunu m. 37). Bakiye karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel teşkil etmez (Harçlar Kanunu m. 28/a). Davanın reddine karar verilmesi halinde, nispi karar ve ilam harcına tabi dava da olsa, maktu harç ödenir (Harçlar Kanunu 1 sayılı Tarife, A, III, 2, a). Davadan feragat veya davayı kabul veya sulh, ilk duruşmada vuku bulursa, karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınır (Harçlar Kanunu m. 22). Mahkeme harç ve gider hesaplama işlemlerini yapmadan dava açma yoluna girmeyiniz. Zira nispi harçlarda oldukça yüksek rakamlar karşınıza çıkabilir.
Harç, yargı organlarının gördüğü adalet hizmeti nedeniyle belli tutar ve oranlarda aldığı paradır. Yargılama harçlarının türleri, oranları ve tutarları Harçlar Kanununda düzenlenmiştir (özellikle 1 sayılı tarifede).
Masraflar, bir davada harçlar ve vekalet ücreti dışında yapılan ve yargılama için zorunlu olan bir iş veya hizmetin gerektirdiği tüm harcamalardır. Bunlara “taraf masrafları” da denir. Hukuk Muhakemeleri Kanununun (HMK) 323. maddesine göre masraflar şunlardır:
Gider avansı, davanın yürütülmesi için zorunlu olan tebligatlara ve işlere ilişkin masraflar için önceden alınan bedeldir. Tamamı peşin olarak ödenir. HMK. m. 120/1 uyarınca, davacı yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır.
Gider avansı, dava şartları arasında kabul edildiğinden (HMK. m. 114/1) davanın başında yatırılması gerektiği gibi, tüm dava boyunca da varlığını korumalıdır. Bu nedenle, avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması veya avansın eksilmesi halinde, mahkemece bu eksikliğin tamamlanması için davacıya süre verilir (HMK. m. 120/2). Dava şartı olan gider avansının yatırılmaması veya tamamlanmaması halinde, mahkeme davayı dava şartı yokluğundan reddeder (HMK. m. 115).
Bir alacağımız için hukuk davası açacağımızı varsayalım. Buna göre dava açarken mahkemeye ödememiz zorunlu olan harç ve giderleri hesaplayalım.
Davada tanık dinlenmesi, keşif yapılması ve benzeri diğer durumlarda gider avansı artmaktadır.
Harçlar Kanununda adli yargı, idari yargı ve Anayasa yargısına ilişkin dava ve işlerde alınacak harçlar düzenlenmiştir (1 sayılı tarife). Yukarıda da açıklandığı gibi kural olarak, konusu para ile değerlendirilemeyen hallerde maktu harç alınır. Harca konu yararın para ile ölçülebildiği hallerde ise nispi harç alınır. Bu kural, “hukuk mahkemeleri ile idare mahkemelerinde ve bunların üst mahkemelerinde” bu şekilde uygulanır. Yani harca konu yararın para ile ölçülebildiği hallerde; hukuk mahkemelerinde, bölge adliye mahkemelerinin hukuk dairelerinde, Yargıtay’ın hukuk dairelerinde, idare mahkemelerinde, bölge idare mahkemelerinde, Danıştay’da nispi harç alınır; harç hesaplaması yapılır.
“Ceza mahkemelerinde ise” masumiyet ilkesi gereğince, yargılama bitene kadar kişilerden harç ve gider alınmaz. Ceza davası kesinleştiğinde mahkum olan kişiden, yapılmış olan giderler alınır. Öte yandan “Anayasa Mahkemesine bireysel başvurularda” konu para ile ölçülebilse dahi, maktu harç alınır. Yani, Anayasa Mahkemesinde harç hesaplaması yapılmaz.
