Bir Sınıftan Başka Bir Sınıfa Geçme: 657 Madde 71

Bir sınıftan başka bir sınıfa geçme DMK 71. maddede düzenlenmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda devlet memurunun bir sınıftan öteki sınıfa geçilebileceği belirtilmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 71. maddesinin 1. fıkrasında, “Memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirmeleri caizdir. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu Kanunda veya kuruluş kanunlarında belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır. Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır.” hükmüne yer verilmiş, aynı maddenin 2. fıkrasında da kurumların, memurların meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilecekleri hükme bağlanmıştır.

Maddenin 1. fıkrasında ilgililere, kendi istekleri üzerine sınıf değiştirebilme olanağının tanındığı; 2. fıkrasında ise idarelere kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olarak memurların sınıf değiştirme konusunda takdir yetkisi verildiği görülmektedir. Bu konuda idarenin taktir yetkisi olduğu açıktır, Mevzuat cevaz vermekle beraber iş yine uygulayıcılara kalmaktadır.

• Memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirmeleri caizdir. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu Kanunda, kuruluş kanunlarında veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır. Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır.

• Kurumlar, memurlarını meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilirler.

• Eski sınıflarında, görev alacakları yeni sınıfa göre memurluğa daha yüksek bir derece ve kademeden başlamış olup da sınıf değiştirenlerin yeni görevlerindeki ilk ilerleme süreleri eski sınıflarında kazandıkları derece ve kademelere tekabül eden süre kadar uzatılır ve bu süre tamamlanıncaya kadar kendilerine sınıf değiştirmeleri sırasında bulundukları derecede kademe ilerlemesi verilmez.

Bir Sınıftan Başka Bir Sınıfa Geçme Nasıl Yapılır?

657 sayılı Yasa, memurların meslek niteliklerine göre gruplandırılmalarına olanak vererek yeni bir düzenleme getirmiştir. Bu düzenlemeye sınıflandırma adı verilir. Devlet memurluğuna girmek isteyen herhangi bir kimse öğrenim durumu ve meslek niteliğine göre Yasanın 36. maddesinde yer alan sınıfların herhangi birisinde göreve başlamak zorundadır. Ancak zaman içinde memurun, bulunduğu sınıfın, başka bir sınıfa geçmek istemesi ya da kurumunca sınıfının değiştirilmesi olanaklıdır. Bu durumları belirleyen hükümler Yasanın “Bir sınıftan başka bir sınıfa geçme” başlığını taşıyan 71. maddesi ile düzenlenmiştir

Devlet memurlarının mesleklerine göre girebilecekleri hizmet sınıfları, 657 sayılı Yasa’nın 36. maddesinde belirlenmiştir. Anılan maddede 10 sınıf yer almaktadır. Devlet memurluğuna girmek isteyen bir kimsenin, öğrenim durumu ve meslek niteliğine göre bu sınıflardan birinde göreve başlaması gerekir. Ancak, bu sınıflarda hizmete başlayan bir memur daha sonra, diğer sınıflardan birine, belirlenen şartlar dahilinde geçiş yapabilir. İşte 71 inci madde, memurların, bulundukları sınıftan başka sınıfa geçmeleri, geçtikleri yeni sınıfta ilerleme ve yükselme koşullarını düzenlemiştir. Bu düzenlemeye göre; zaman içinde memurların, bulunduğu sınıftan başka sınıflara geçmek istemesi ya da kurumlarınca sınıflarının değiştirilmesi mümkündür.  İşte bir sınıftan başka bir sınıfa geçme; bir memurun bulunduğu sınıftan yetki, sorumluluk ve parasal olanaklar açısından daha iyi olan bir başka sınıfa geçmesidir. Örneğin; Yardımcı Hizmetler Sınıfından, Genel İdari Hizmetler Sınıfına ya da Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına geçme gibi.

Sınıf Değiştirmenin Şartları

Bir sınıftan başka bir sınıfa geçme 71. maddede düzenlenmiştir. Devlet memurlarının sınıf değiştirmeleri 71 inci maddeye göre belli koşullara bağlanmıştır. Bu koşullar şunlardır.

• Memurlar kazanılmış hak aylık dereceleriyle ve eşit dereceler gözetilmek suretiyle atanabilirler,
• Memurlar derece yükselmesi suretiyle de sınıf değiştirebilirler,
• Sınıfı değiştirilecek olan memurlar 657 sayılı Yasa veya kurumların teşkilat (kuruluş) yasaları ile öngörülen koşullara sahip olmalıdırlar.

Ayrıca, sınıf değişikliği suretiyle yükseleceklerin görevde yükselme sınavına girip kazanmış olmaları şarttır. Çünkü, 18 Nisan 1999’da yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümleri karşısında kurumların memurlarını bulundukları sınıftan başka sınıfa sınavsız geçirmeleri imkan dahilinden çıkmıştır. Hangi okul mezunlarının hangi sınıflarda istihdam edilebileceği, 657 sayılı Yasa’nın 36 ncı maddesinde düzenlenmiştir.

Tüm meslek mensupları Genel İdare Hizmetleri Sınıfında istihdam edilebilir. Ancak Genel İdare Hizmetleri Sınıfında istihdam edilen tüm meslek mensupları diğer ihtisas sınıflarına atanamaz. Örneğin; Genel İdare Hizmetleri Sınıfında istihdam edilen bir mühendis Teknik Hizmetler Sınıfına atanabilir, Ancak Sağlık Hizmetleri Sınıfına atanamaz. Bu nedenle, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bulunan bir memurun diğer bir sınıfa atanma koşulu, o sınıfın öngördüğü meslek sınıfına mensup olmasıdır. Bunun yanında, diğer hizmet sınıflarında bulunan memurlar, her zaman genel idare hizmetleri sınıfına atanabilirler.

Sınıf Değiştirenlerin İntibakı

657 sayılı Yasa’nın 71 inci maddesinin üçüncü fıkrası; eski sınıflarında, görev alacakları yeni sınıfa göre memurluğa daha yüksek bir derece ve kademeden başlamış olup da, sınıf değiştirenlerin yeni görevlerindeki ilk ilerleme süreleri  eski sınıflarında kazandıkları derece ve kademelere tekabül eden süre kadar uzatılacağını ve bu süre tamamlanıncaya kadar kendilerine sınıf değiştirmeleri sırasında bulundukları derecede kademe ilerlemesi verilmeyeceğini öngörmektedir. Ancak, bu düzenleme DMK’da sayılan hizmet sınıflarından birinde göreve başlayan ve sonra başka bir sınıfa geçerek memuriyete devam eden kişilerin terfi durumunu saptamaktadır. Emniyet Hizmetleri Sınıfından, GİH sınıfına geçiş gibi.

Emniyet Teşkilatı mensuplarının, 657 sayılı Yasa’nın 1 inci maddesinde; “Emniyet Teşkilatı mensupları özel kanunları hükümlerine tabidir.” denilmiş ise de. emniyet mensuplarının giriş ve derece kademeleri 657 sayılı Yasa’nın 36. maddesinde yer aldığından intibaklarının 657 sayılı Yasa’ya göre yapılması gerekmektedir. Bu nedenle, emniyet mensubu iken sınıf değiştirenlerin 657 sayılı Yasa’nın 71 inci maddesi hükmüne tabi olmaları ve 657 sayılı Yasa’nın 36 nci maddesinde bulunan; “8-a) Emniyet hizmetleri sınıfına girenlerden: İlkokul, ortaokul ve dengi okulları bitirenler; ilkokul ve ortaokulu bitirenlerin giriş derecelerine iki derece, Lise ve dengi okulları bitirenler, liseyi bitirenler için tespit edilen giriş derece ve kademesine bir derece bir kademe, Yüksek öğrenimi bitirenler aynı yüksek öğrenimi bitirenler için tespit edilen giriş derece ve kademesine bir derece.” hükmüne göre, almış oldukları derece ve kademe süreleri kadar bekletilmeleri gerektiğini söylemek mümkündür.

Ancak, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’na tabi subay olarak görev yaptıktan sonra bu görevlerinden ayrılarak 657 sayılı Yasa kapsamında bir göreve başlayanların, Danıştay 10. Dairesi’nin 12.01.1999 günlü ve Ε.1998/2862, Κ.1999/29 sayılı Kararı’nda da belirtildiği üzere.”… sınıflararası değişiklikten söz edilemeyeceğinden…”, 71 inci maddenin son fıkrası uyarınca, her iki Kanun ile belirlenen giriş dereceleri arasındaki fark kadar bulundukları derecede bekletilmeleri söz konusu olmayacaktır.

657 sayılı Kanunun 71. maddesi, 657 s. K’nın diğer hizmet sınıflarında çalışanlara uygulanır. Uzman çavuş olarak görev yapmakta iken ayrılıp, Devlet Personel Başkanlığına şoför olarak atanan bir kişi, uzman erbaşlığa daha yüksek derece ve kademeden başladığı için kişi bu fazla süreler kadar bekletilmiş, yani bu sürede kademe ve derece ilerlemesi yapılmamıştır. Bu nedenle, açılan davada, idare mahkemesi, 657 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde yer alan hükmün sadece 657 sayılı Yasa’nın diğer hizmet sınıflarında çalışanları kapsadığını, 657 sayılı Yasa’ya tabi olmayanları kapsamadığını belirterek işlemin iptaline karar vermiştir. Bu Karar’a göre, diğer personel yasalarına tabi iken, 657 sayılı Yasa’ya tabi bir göreve atananların, fazladan aldıkları derece ve kademe kadar bekletilmeleri mümkün hale gelmiştir.

Bir Sınıftan Başka Bir Sınıfa Geçme Yargı Kararları

Gaziantep BİM, 1. İDD, E. 2019/647 K. 2020/2 T. 7.1.2020

Osmaniye ili Kadirli İlçe Milli Eğitim müdürü olan davacının, Osmaniye İl Milli Eğitim Müdürlüğü emrine araştırmacı olarak atanmasına ilişkin Milli Eğitim Bakanlığı’nın 22.3.2018 gün ve 5965781 sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; üst düzey kamu yöneticilerinin, kamu kurum ve kuruluşlarının geleceğe dönük planlarını ve politikalarını saptayan, bu plan ve politikalardaki hedefleri gerçekleştirmek için gerekli kaynakları ve bu kaynakların kullanım yerlerini belirleyen ya da bu kişilerin emir ve direktifleri yönünde uygulamayı yapan veya onlara yardımcı olan kişiler oldukları; ayrıca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda atama yapma ve görevden alma konusunda idareye tanınan takdir yetkisinin bu tür kadrolar için daha geniş olduğunun kabulü gerektiği, bu görevlerden başka görevlere atanmaya ilişkin işlemlerin kazanılmış hakları veya genel olarak hukuk güvenliği ilkesini ihlal eden bir yönü bulunmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde ilçe milli eğitim müdürlüğü görevini yürüten davacının, bu görevinden alınarak anılan kanun hükmünde kararnameye uygun şekilde Osmaniye İl Milli Eğitim Müdürlüğü emrine araştırmacı olarak atanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle Gaziantep 2. İdare Mahkemesi’nce verilen 15/02/2019 tarih ve E:2018/654, K:2019/223 sayılı “davanın reddi” kararı” istinaf başvurusu reddedilmiştir.

Danıştay 2. D., E. 2006/1719 K. 2007/406 T. 7.2.2007

Dava, Samsun … İlköğretim Okulu’nda yardımcı hizmetler sınıfında memur olarak görev yapmakta olan davacının, mezun olduğu okullar itibariyle mesleği ile ilgili herhangi bir kadroya yatay geçiş yapılmak suretiyle atamasının yapılması yolundaki başvurusunun reddine ilişkin 10.01.2005 tarih ve 1352 sayılı Samsun Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

Samsun İdare Mahkemesi’nin 16.02.2006 tarih ve E:2005/336, K-.2006/175 sayılı kararıyla; davacının Sağlık Meslek Lisesini bitirerek “sağlık memuru” unvanını almakla birlikte ara kararına cevaben davalı idarece gönderilen bilgi ve belgelerden Milli Eğitim Bakanlığı’nda sağlık memuru kadrosunun bulunmadığının görüldüğü, olmayan bir kadroya atama yapılamayacağı gerekçesiyle bu istem bakımından davanın reddi, davacının Samsun Meslek Yüksek Okulunun “Seracılık” programını bitirerek “tekniker” unvanını kazandığı dikkate alındığında tekniker kadrosuna atamasının yapılması yönündeki isteminin sınıf ve unvan değişikliği niteliğinde olduğu, görevde yükselme niteliği taşımadığı, kadro ve ihtiyaç durumu gözetilerek 657 sayılı Yasanın 71. maddesi hükmü uyarınca talebinin değerlendirilmesi gerekir iken İsteminin reddinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin bu kısmının iptaline karar verilmiştir.

Davalı idarece, dava konusu işlemin Milli Eğitim Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme Yönetmeliği hükümlerine göre tesis edildiği, ayrıca bu konu ile ilgili genel yönetmelikle unvan değişikliğinin de sınav koşuluna bağlandığı belirtilerek İdare Mahkemesince verilen kararın iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “bir sınıftan başka bir sınıfa geçme” başlıklı 71. maddesinin birinci fıkrasında; memurların eşit dereceler arasında veya derece yükselmesi suretiyle sınıf değiştirebilecekleri; bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu Kanunda veya kuruluş kanunlarında belirtilen niteliklere sahip olmalarının şart olduğu; bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri sürelerin yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır.

Öte yandan 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 8. maddesinde; “Yetiştirme ve ikmal kaynakları Bakanlıklar veya tüzel kişiliği haiz genel müdürlüklere bağlı olup il genel teşkilatı içinde birden fazla istihdam yerleri bulunan meslek, fen ve uzmanlık kadrolarına dahil görevlerden:

A) İlçe idare şube başkanı sıfatını haiz olanlarla il merkezinde Devlet gelir, giderlerinin ve mallarının tahakkuk, tahsil, ödeme ve idaresiyle ilgili ikinci derecedeki müdürler, şube şefleri ve kontrol memurları, nakit muhasipleriyle, lise, orta ve o derecelerdeki okul müdür ve öğretmenleri, hastaneler mütehassıs hekimleri, Bakanlıklar veya tüzelkişiliği haiz genel müdürlükler tarafından tayin edilirler.

B) Bunun dışında kalan bütün memurlar Bakanlıklar veya tüzelkişiliği haiz genel müdürlükler tarafından valilik emrine tayin edilerek il idare şube başkanının inhası üzerine valiler tarafından istihdam yerleri tesbit olunur.

C) Yukarıdaki fıkralarda yazılı bütün memurların lüzumu halinde il içinde nakil ve tahvilleri mensup olduğu il idare şube başkanlarının inhası üzerine valiler tarafından icra edilmekle beraber mensup oldukları Bakanlıklar veya genel müdürlüklere sebebiyle bildirilir.” hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda anılan Yasa hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucunda görüleceği üzere Devlet memurlarının sınıf ve unvan değişikliği yapılmak suretiyle başka kadrolara atanmaları hususunda İl Valiliklerine herhangi bir yetki tanınmamış olup, Valiliklere sadece il emrine ataması yapılan personelin il içindeki görev yerlerini belirleme ve değiştirme yetkisi tanınmıştır.

Bu durumda, yardımcı hizmetler sınıfında görev yapmakta olan davacı tarafından bitirdiği okullar sonucu almış olduğu unvanlardan bahisle sağlık hizmetleri sınıfında yer alan “sağlık memuru” veya teknik hizmetler sınıfında yer alan “tekniker” kadrolarından birine atamasının yapılması yolunda görev yapmakta olduğu Yunus Emre İlköğretim Okulu Müdürlüğü’ne hitaben yazmış olduğu dilekçe ile yaptığı başvurunun iletildiği Samsun Valiliği’nin sınıf ve unvan değişikliği yapmak suretiyle atama yetkisinin bulunmadığı açık olup, her ne kadar davacı istemi hatalı bir şekilde görevde yükselme olarak değerlendirilmiş ise de; Milli Eğitim Bakanlığı’na başvuruda bulunması halinde kadro unvanının değişebileceği yolunda tesis edilen dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka ve mevzuata aykırılık, aksi yönde verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı sonucuna varılmıştır.