Aday sürücü belgesinin iptali, aday sürücü olan kişilerin bazı kanunda ve yönetmelikte belirlenen kurallara uymaması sonucunda, bazen ise aday sürücü kurallara uymuş olsa bile aday sürücü kurallara uymuş olsa bile hataen idare tarafından ihlal tespit edilmesi durumunda yapılan bir işlemdir. Özellikle idare tarafından hatalı olarak uygulanan iptal işlemi sonucunda kişilerin mağduriyeti oluşmaktadır. Aday sürücü belgesi adayın 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliğine aykırı davranışlarda bulunması sonucunda uygulanan işlem olup işlemin haksız uygulanması durumunda idareye itiraz edilebilir. İşlemin hukuka aykırı olması durumunda şartları sağlarsa iptal davası açılabilir. Karayolları Trafik Kanunu ile yapılan düzenlemelere göre aday sürücü belgesinin iptali için aday sürücülük süresi içerisinde 2918 sayılı Kanunun;
- 47 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç kez ihlal edilmesi,
- 48 inci veya 118 inci maddelerine istinaden sürücü belgelerinin geri alınması,
- 51 inci maddesinin üç kez ihlal edilmesi,
- 53 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üç kez ihlal edilmesi,
- 74 üncü maddesinin üç kez ihlal edilmesi,
- Koruyucu tertibatın kullanılması ile ilgili 78 inci maddesinin üç kez ihlal edilmesi hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi veya araç cinsine bakılmaksızın 0,20 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullanıldığının tespit edilmesi veya toplam 75 ceza puanının aşılması gerekir.
Aday sürücü belgesinin iptal sebepleri Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Aday sürücülerin iki yıllık adaylık sürecinde kanun ve yönetmelikte belirtilen ihlalleri yapmaması durumunda iki yılın sonunda ehliyet alması mümkün olmaktadır. Kanun ve yönetmelikte belirlenen ihlallerin yapılması durumunda ise aday sürücü belgesinin iptali gündeme gelmektedir. Kadim Hukuk Ve Danışmanlık olarak makalemizde aday sürücü belgesinin iptali sebepleri ve aday sürücü belgesinin iptaline karşı yapılabilecek işlemlere ilişkin bilgilendirme yapmaya çalışacağız.
Aday Sürücü Nedir?
Aday sürücü belgesinin iptal edilebileceğine dair düzenlemeler 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Ancak aday iptal düzenlemelerine geçmeden önce aday sürücünün ne demek olduğuna bakmak gereklidir. Aday sürücü kavramı Karayolları Trafik Yönetmeliği ile henüz yeni sayılabilecek şekilde hayatımıza girmiştir. Aday sürücü yönetmeliğe göre, sürücü olmak isteyen kişinin gerekli şekilde eğitim aldıktan ve sınavları başarı ile geçtikten sonra ehliyet almadan önceki deneme sürecinde olan kişi olarak tanımlanabilir. Aday sürücünün ehliyet alabilmesi için uyması gereken yükümlülükleri bulunmaktadır.
2918 sayılı Kanunun 17. Maddesine göre “İlk defa sürücü belgesi alanlar en az bir yıl süre ile aday sürücü olarak kabul edilirler. Aday sürücülüğün süresi, aday sürücülerin sürücü belgelerinin iptal edilme ve yeniden sürücü belgesi alma şartları ile diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.” Şeklinde düzenleme yapılmıştır. Yine Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin Ek 3. Maddesi ile “ilk defa sürücü belgesi alanlar ile herhangi bir sebeple sürücü belgesi iptal edilmiş olup da yeniden sürücü belgesi alanlar, belgenin alındığı tarihten itibaren iki yıl süreyle aday sürücü olarak kabul edilir.” şeklinde düzenleme yapılmış olup ilgili düzenlemeler gereğince ehliyet almak isteyenler iki yıl boyunca aday sürücü olarak kabul edilmektedir. İki yıl içerisinde aday sürücülük belgesinin iptaline yol açacak bir durumla karşılaşmayan sürücülerin iki yılın sonunda adaylığı sona ermekte ve normal sürücü kategorisinde değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Aday Sürücü Belgesi Hangi Durumlarda İptal Olur?
Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre aday sürücü belgesinin iptali sebeplerine bakacak olursak;
- Aday sürücülerin iki yıl içerisinde 3 defa kırmızı ışık ihlali sebebi ile trafik cezası alması durumunda ehliyetleri iptal edilir. (KTK 47/1,b)
- Aday sürücüler için alkollü araç kullanma sınırı Karayolları Trafik Yönetmeliği ile 0,20 promil olarak belirlenmiştir. Bu durumda yönetmeliğe göre aday sürücüler kullandıkları araç sınıfına bakılmaksızın 0,20 promil üzerinde en az 0,21 promil alkollü olarak araç sürmesi sebebi ile ceza alması halinde ehliyetleri iptal edilir. (KTK m.48)
- Aday sürücüler için Karayolları Trafik Yönetmeliği ile 75 ceza puan sınırı belirlenmiştir. Aday sürücüler iki yıllık adaylık süresi içerisinde 75 ceza puanını doldurmaları durumunda ehliyetleri iptal edilmektedir. (KTK.m.118)
- Aday sürücülerin adaylık süresinde 3 kere hız ihlalinden cezası alması durumunda ehliyetleri iptal edilir. (KTK m. 51)
- Aday sürücülerin adaylık süresinde 3 kere kurallara uygun olarak geçiş yapan yayalara, varsa bisiklet yolundaki ve bisiklet şeridindeki bisiklet ve elektrikli skuter kullananlara ve sola dönüşlerde sağdan ve karşıdan gelen trafiğe ilk geçiş hakkını vermemesi sebebiyle trafik cezası alması durumunda ehliyetleri iptal edilir. (KTK m.53/2)
- Sürücüler, görevli bir kişi veya ışıklı trafik işareti bulunmayan ancak trafik işareti veya levhalarıyla belirlenmiş kavşak giriş ve çıkışları ile yaya veya okul geçitlerine yaklaşırken yavaşlamak, varsa buralardan geçen veya geçmek üzere bulunan yayalara durarak ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar. Aday sürücülerin 2 yıllık adaylık süresinde yayalara yol vermeme sebebiyle üç kez trafik cezası alması durumunda ehliyetleri iptal edilir.
- Aday sürücülerin araç kullanırken emniyet kemeri gibi koruyucu tertibatları kullanmamaktan dolayı adaylık süresinde üç kez kere trafik cezası alması durumunda ehliyetleri iptal edilir. Motosiklet süren aday sürücüler için kask takmamaktan dolayı adaylık süresinde üç kez cezai işlem uygulanması halinde ehliyet iptali işlemi yapılır. (KTK m.78)
- Aday sürücülerin adaylık süresinde ölümlü trafik kazasına asli kusurlu olarak sebep olması durumunda ehliyeti iptal edilir.
İptal Edilen Ehliyet Nasıl Geri Alınabilir?
Aday sürücüler 2 yıllık adaylık süresinde Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği ile belirtilen kurallara uymak zorundadırlar. Aday sürücülerin adaylık süreleri boyunca üç kez kırmızı ışık ihlali yapması, üç kez hız ihlali yapması, üç kez yayalara ve geçiş üstünlüğü olanlara yol vermemesi, üç kez emniyet kemersiz araç kullanması, 0,21 promil ve üzerinde alkollü iken araç kullanması gibi durumlar sebebi ile hakkında cezai işlem uygulanması durumunda ehliyetleri iptal edilir. Peki ehliyeti iptal edilen aday ne yapabilir?
Ehliyetleri iptal edilen aday sürücülerin yeniden ehliyet alabilmesi için yapması gerekenlere dair düzenlemeler Karayolları Trafik Yönetmeliği ile belirtilmiştir. Karayolları Trafik Yönetmeliği Ek 3. Maddesi ile yapılan düzenlemeye göre, “Belgesi iptal edilenlerin tekrar sürücü belgesi alabilmeleri için; sürücü kurslarına devam etmeleri ve yapılan sınavlarda başarılı olarak motorlu taşıt sürücüsü sertifikası almaları gerekir. Bu kişilerin sürücü kurslarında eğitime başlayabilmeleri için tabi tutulacakları psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesi sonucunda sürücülüğe engel hali bulunmadığını gösterir belgenin sürücü kursuna ibrazı ve varsa iptal nedenlerinde yer alan geri alma süreleri kadar zamanın geçmiş olması zorunludur.”
Karayolları Trafik Yönetmeliği ilgili maddesine göre ehliyeti iptal edilen kişiler;
- Öncelikle psiko-teknik muayeneden geçmeli ve psikiyatri uzmanı muayenesi sonucunda sürücülüğe engel hali bulunmadığını gösterir belge almalıdır.
- Sürücülüğe engel durumu olmadığına dair belgeyi sürücü kursuna ibraz etmeli ve yeniden ehliyet alacak gibi kursa başvurmalıdır.
- Yeniden ehliyet almak için başvurma aşamasına geçmeden iptal nedenlerinde ehliyetin geri alınması için bir süre belirtilmiş ise bu sürenin geçmiş olması şarttır.
- Yeniden ehliyet almak için kursa başvuran sürücü baştan sürücü kursuna devam etmeli ve yapılan sınavları başarı ile geçmelidir.
Aday Sürücü Belgesinin İptal Edilmesi Durumunda Ne Yapabilirim?
Aday sürücü belgesinin iptali süresinin kanun ve yönetmelikte belirtilen düzenlemelere göre yapılması gerekmektedir. Aksi durum adayların mağduriyetine yol açacaktır. Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği ile aday sürücü belgesinin iptal edilebileceği haller düzenlenmiştir. Yapılan düzenlemelere aykırı şekilde işlem yapılması durumunda idarenin hukuka aykırı işlemi gündeme gelecektir ve idarenin hukuka aykırı işlem ve eylemlerine karşı yargı yolu açıktır. Hukuka aykırı işlem yapılması sonucunda hukuk devleti ilkesi gereğince idarenin işlemlerine karşı kişilerin yargı mercilerine başvurması gerekir.
İdarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerine karşı idarede süresi içerisinde iptal veya tam yargı davası açabilmek mümkündür. Aday sürücü belgesinin hukuka aykırı olarak iptal edilmesi durumunda da idareye karşı dava açılabilmesi mümkündür. Adaylık süresini tamamlamış adayın artık sürücü olarak kabul edildikten sonra adaylık süresinde yaptığı ihlallerden bahisle ehliyetinin iptal edilmesi durumunda idareye karşı iptal davası açılabilir.