Yapı Kayıt Belgesi İptali

Yapı kayıt belgesi iptali son zamanlarda sıkça karşımıza gelen uyuşmazlıklardandır. İmar barışı ile hayatımıza giren bir kavramdır. İmar barışı; Yapı ruhsatı olmayan ya da yapı ruhsatı olup da ruhsat ve eklerine aykırılığı sebebiyle yapı kullanma izin belgesi alınamamış 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış olan kırsal ve kentsel alanlardaki tüm yapılar imar barışı kapsamına girer. Yapı kayıt belgesi ise ‘İmar Barışı’ kapsamına değerlendirilmiş olan yapılar için oluşturulacak belgedir.

Yapı kayıt belgesi, İmar Kanunu 30.maddesinde düzenlenen yapı kullanma izin belgesi niteliğini taşımamaktadır. İdare hukuk bakımından birel işlem niteliği taşıyan yapı kayıt belgesi, belirli bir taşınmaz malı 3194 sayılı İmar Kanunu Geçici 16.maddesi uyarınca hukuk aykırı olan hukuki statüsünden çıkarılıp hukuka uygun olduğunu gösteren bir statüye geçirilmesi için tesis edilen özel, somut ve nesnel bir idari işlemdir. Yürürlükte bulunan imar hukukuna ilişkin yasalara uyulmayarak yapılan yapıların mevcut durum ve konumlarıyla mevcut imar mevzuatına uyulması beklenmeksizin, koşullara uygun olanların mevcut haliyle korunması ve bu şekilde bir statü sağlanmasıdır.

Yapı kayıt belgesinin edinilmiş olması idareye güven ilkesi ve idari işlemlerde hukuka uygunluk karinesi kapsamında ilgililer hakkında artık hukuken korunan bir hak konumuna gelecektir.

Yapı Kayıt Belgesi ve Tapu Kaydının Arasındaki Farklar Nelerdir?

Yapı kayıt belgesi, yapıyı kayıt altına alan bir belgedir. İmar barışı sürecinde imara ve ruhsata aykırı yapılmış bir yapının veyahut kaçak yapılmış bir yapının kayıt altına alınmasını sağlayan bir belgedir. Yapı kayıt belgesinden sonra gerekli şartların sağlanması halinde tapu süreci başlamaktadır. Yapı kayıt belgesi tapu kaydı ile eş değer bir belge değildir fakat yapı kayıt belgesi tapu kaydının yolunu açan bir belgedir.

Yapı Kayıt Belgesi Nasıl Alınır?

İskanı alınmamış yapının 31.12.2017 tarihine kadar yapılmış olması gerekmektedir. Yapı kayıt belgesi başvuruları, e-Devlet (https://giris.turkiye.gov.tr/Giris/) portalı üzerinden veyahut Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yetkilendirdiği kurum ve kuruluşlara başvurulma suretiyle de yapılabilecektir. İlgili müracaatın e-Devlet portalı üzerinden başvuru yapıldıktan sonra gerekli ücretin de ödenmesinin ardından yapıya ilişkin bilgilerin yapı kayıt sisteminde incelenmesinden sonra yapı kayıt belgesi oluşturulup ilgili başvuru sahibine iletilecektir. Eğer müracaat kurum ve kuruluşlara yapılmış ise başvuru sırasında doldurulan form Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerince onaylanır ve yapı sahibine teslim edilir.

Yapı Kayıt Belgesi Hangi Durumlarda İptal Edilir?

Kural olarak hak yaratıcı nitelikte bulunan bir birel işlemin geri alınabilmesi için ilgili işlemin, idari işlemlerin geriye yürümezliği ilkesi ile hukuk güvenliği ilkesinin bir arada değerlendirilmesi sonucunda idari işlemler tesis edildiğinin tebliğinden itibaren 60 günlük idari yargıda dava açma süresi içinde yapılması şartı aranmamaktadır fakat istisnai haller söz konusu olduğunda süre sınırına bakılmaksızın işlem geri alınabilir. İstisnai hallerden biri de idari işlemin ilgilinin hilesi veya idareyi yanıltılması sonucunda yapılmış olmasıdır ve bu nedenle idari işlemin ne zaman yapıldığına bakılmaksızın idare yapı kayıt belgesini geri alabilmektedir.

Yapı kayıt belgesinin iptalini 3 başlık halinde incelememiz mümkündür;

-İlgili yapının 31 Aralık 2017 tarihinden sonra yapıldığının tespit edilmesi halinde,

-İmar barışı kapsamında olmayan alanlarda bulunan yapı hakkında yapı kayıt belgesinin alınmasının tespiti halinde,

-Arsa veya yapı alanının olması gerekenden daha düşük beyan edilmesi sonucunda, yapı kayıt belgesi bedelinin eksik olarak ödendiğinin tespit edilmesi tek başına halinde yapı kayıt belgesi iptal edilmez fakat Çevre ve Şehircilik İl Müdürlü tarafından verilen süre içerisinde eksik olan meblağın ödenmez ise yapı kayıt belgesi iptal edilir.

Yapı Kayıt Belgesinin İptalinin Sonuçları Nelerdir?

• Resmi Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyan Suçundan Soruşturma Açılır

30443 sayılı Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Tebliği 8. maddenin 2. fıkrası ve 10.maddesinin 2 fıkrasının b bendine göre yukarıda belirtilen sebeplerden biri nedeni ile yapı kayıt belgesi iptal edilmesinin takibinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce yalan beyanda bulunan müracaat sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu 206. maddesi uyarınca resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan’ suçundan dolayı suç duyurusunda bulunulur ve bunun üzerine Cumhuriyet Başsavcılığınca ceza soruşturması başlatılır.

• İmar Kanunu Uyarınca Yıkım ve Para Cezası Kararı Alınır

Yapı kayıt belgesi iptal edilen yapı “imar mevzuatına aykırı” yapı konumuna düşmektedir. Bu nedenle, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce belediye veya il özel idaresine de bildirimde bulunulmakta ve İmar Kanunu açısından göre işlem yapılması istenilmektedir. Takibinde belediye veya il özel idaresi tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu 32. ve 42. maddeleri uyarınca;

1. Yapı hakkında Yapı Tatil Tutanağı düzenlenerek mühürlenir,
2. Yapının imar mevzuatına aykırı olduğuna dair bilgi, tapu kayıtlarının beyanlar hanesine kaydedilir.
3. İmar Kanunu 42. maddesinin 2. fıkrasına göre idari para cezası verilir,
4. Verilen süre içerisinde yapı yıkılmaz veya aykırılık giderilmez ise İmar Kanunu 32. maddesine göre yıkım kararı alınır,
5. Verilen süre içerisinde yapı yıkılmaz veya aykırılık giderilmez ise İmar Kanunu 42. maddesinin 3. fıkrasına göre ikinci defa idari para cezası verilir,

• İmar Kirliliğine Neden Olma Suçundan Soruşturma Açılır

Yapı kayıt belgesi iptal edilerek “imar mevzuatına aykırı” hale gelen yapı; bina niteliğinde ise ve belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde ise, yapı sahibi hakkında Türk Ceza Kanunu 184. maddesi uyarınca soruşturma başlatılır.

Yapı Kayıt Belgesi Şikayeti Nasıl Yapılır?

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinin re’sen yaptıkları denetimler, belediye ve il özel idaresince yapılan bildirimler ve vatandaşlar tarafından yapılan şikâyetler üzerine inceleme yapılmakta ve incelemelerin sonucunda yapı kayıt belgesi iptal edilmektedir. Bu şekilde yapı kayıt belgesi iptali sağlanır.

Yapı Kayıt Belgesinin İptalinde Neler Yapılır?

Yapı kayıt belgesi iptal edilmesinden sonra yapı sahibi ciddi yaptırımlara tabi tutulur ve bu nedenle bu yaptırımların nedeni olan yapı kayıt belgesinin iptaline ilişkin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne karşı dava açılmak oldukça önemlidir. Aksi takdirde, bu işlem kesinleşmiş olduktan sonra bu işleme dayanılarak tesis edilen diğer işlemlere karşı dava açılması halinde sonuç alınması mümkün olmayacaktır.

Yapı kayıt belgesinin iptaline ilişkin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce gerçekleştirilen işlem idari bir işlem olduğu için bu işleme karşı açılacak dava da yapının bulunduğu ildeki İdare Mahkemesine açılması gerekmektedir. Eğer yapının bulunduğu ilde İdare Mahkemesi bulunmamakta ise o ilin yargı çevresinde kaldığı İdare Mahkemesinde dava açılması gerekir.

İdari Yargılama Usulü Kanununa göre yapı kayıt belgesinin iptaline ilişkin yapılmış idari işleme karşı, işlemin tebliğ edildiği tarihi takip eden 60 günlük süre içerisinde davanın açılması gerekir. Yapı kayıt belgesi iptali durumunda idari yargıda iptal davası açılmalıdır. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün iptal kararına karşı olarak ihtiyari başvuru yolu olan İdari Yargılama Usulü Kanunu 11. maddesine göre yargı yoluna başvurulmadan karşı itiraz edilmesi mümkündür. İdare hukuku avukatı ile süreci yürütmeniz menfaatinize olacaktır.