Uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş nasıl yapılır? Bu soru tarafımıza çok fazla sorulmaktadır. Uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş mümkündür. Fakat uzman çavuşluktan astsubaylığa geçiş veya uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçişi açıklamadan önce uzman erbaş nedir bunun açıklanmasında fayda vardır. Uzman erbaşlar Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) profesyonel orduya geçişteki en önemli personel kaynağıdır. Sözleşmeli askeri personel olan uzman erbaşlar askerlik görevlerini çavuş olarak yapmamışlarsa göreve uzman onbaşı olarak başlarlar. Uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş 3239 sayılı Uzman Erbaş kanunun 15. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında;

Yüksek Eğitim Almış Olan Uzman Erbaş Açısından:

• Fakülte, yüksek okul veya meslek yüksek okul (MYO) mezunu olmak
• Muvazzaf astsubaylığa istekli olmak
• Hizmette dördüncü yılını tamamlamış ve sekizinci yılını tamamlamamış olmak
• Yönetmelikte öngörülen sınavlarda başarılı olmak
• 926 sayılı kanunda belirtilen esaslara dayalı çıkarılan yönetmelikte gösterilen nitelikleri taşımak
• Tabi tutulacakları askeri eğitimde başarılı olmak olarak belirlenmiştir.

Yüksek Eğitim Almamış Olan Uzman Erbaş Açısından:

• Lise ve dengi okullardan mezun olmuş olmak
• Uzman erbaş olarak en az bir yıl hizmet etmek
• Sözleşme süresi içinde müracaat etmiş olmak
• Astsubay MYO giriş sınavına müracaat edilen yılın ocak ayının ilk günü itibariyle yirmi beş yaşını doldurmamış olmak
• Astsubay MYO giriş sınavında başarılı olmak
• Yönetmelikte öngörülen sınavlarda başarılı olmak
• 926 ve 4752 sayılı kanunlarda ve bunlara dayanarak çıkarılan yönetmeliklerdeki diğer nitelikleri sağlamak olarak belirlenmiştir. 

Türk Silahlı Kuvvetlerinin erbaş kadrolarında devamlılık arz eden teknik ve kritik görevlerde, yetişmiş personel ihtiyacını karşılamak maksadıyla istihdam edilecek uzman onbaşı ve uzman çavuşların temini, hizmet şartları görev ve hakları, yükümlülükleri, astsubay sınıfına geçirilmeleri ile ilgili esas ve usuller 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununda düzenlenmiştir.

Uzman Erbaş Kime Denir?

• Uzman onbaşılar ve uzman çavuşlar uzman erbaş olarak tanımlanmaktadır. Yani uzman erbaş terimi uzman onbaşıları ve uzman çavuşları kapsamaktadır.
• Uzman onbaşı; en az ilköğretim okulu veya dengi okul mezunu olup, muvazzaflık hizmetini müteakip, Türk Silâhlı Kuvvetlerinin devamlılık arz eden teknik ve kritik uzmanlık görev yerlerinde istihdam edilenleri,
• Uzman çavuş; en az lise veya dengi okul mezunu çavuşlar veya en az ilköğretim okulu mezunu olup, muvazzaflık hizmetini çavuş rütbesi ile tamamlayanlardan, muvazzaflık hizmetini müteakip Türk Silâhlı Kuvvetlerinin devamlılık arz eden teknik ve kritik görev yerlerinde veya çavuş kadro görev yerlerinde istihdam edilenler ile uzman onbaşılıktan uzman çavuşluğa geçirilenleri,

İfade etmektedir.

Uzman onbaşılardan bir yıllık hizmet süresini tamamladıktan sonra, istekli oldukları ve görevdeki başarısı sicil belgesi ile tespit edilen ve uzman çavuş olabileceğine dair haklarında olumlu kanaat bulunanlar; komutanlarınca veya yetki verilen makamlarca uzman çavuşluğa terfi ettirilirler.

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Geçiş

Kanun uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçişi uzman erbaşların mezuniyet durumlarına göre iki ana başlık altında düzenlemiştir: Yüksekokul/fakülte mezunu uzman erbaşların astsubaylığa geçişi ve lise/dengi okul mezunu uzman erbaşların astsubaylığa geçişi. Yüksekokul ve fakülte mezunu olan ve 4 ila 8 yıl hizmeti bulunan uzman erbaşlar diğer şartları taşımaları durumunda sınav sonucunda, lise ve dengi okul mezunu uzman erbaşlar ise astsubay meslek yüksekokulu eğitimlerini tamamladıktan sonra astsubaylığa geçebilmektedir.

İlgili şartları taşıyor olmak astsubay olmanız anlamına gelmez. Aşağıdaki süreçler tek tek tamamlanmalıdır. Bunlar;

• Kanundaki şartları taşıyor olmak
• İdare sınav açacak
• Sicil temiz olacak (cezasız olacaksın ve sicilin yüksek olacak)
• Sınavlarda (Yazılı, spor, mülakat, sağlık raporu) başarılı olmak
• Kontenjana girmek
• Okula/kursa katılıp başarılı olmak.

Bunlar sağlanırsa uzman erbaş astsubaylığa geçiş sağlar. Bunlar var diye astsubay olacaksınız anlamına gelmiyor. Sadece olma şansı elde ediyorsunuz.

Yüksekokul/Fakülte Mezunu Uzman Erbaşların Astsubaylığa Geçişi

Başvuru tarihi itibariyle 4 hizmet yılını tamamlamış ve sekiz hizmet yılını bitirmemiş olan uzman erbaşların astsubaylığa geçirilmesi için aşağıdaki şartları taşımaları gerekmektedir:

• Kendi nam ve hesabına Genelkurmay Başkanlığı tarafından tespit edilecek fakülte, yüksek okul veya meslek yüksek okullarından mezun olmak,
• Muvazzaf astsubay olmaya istekli olmak ve en az bir yıl hizmeti bulunmak,
• Başvuru tarihinde dördüncü hizmet yılını tamamlamış, sekizinci hizmet yılını bitirmemiş olmak,
• Yapılacak sınavlarda başarılı olmak,
• Astsubaylık için sınava müracaat tarihinde uzman erbaşlığa alındığı tarihten itibaren en az bir yıl sicil almış ve almış olduğu mevcut sicil notlarının ortalaması, sicil tam notunun yüzde seksen (%80) ve daha yukarısında olmak,
• Genel kültür, meslekî bilgi, karakter ve ahlâk bakımından astsubaylığa lâyık olduğuna ilişkin olarak, sıralı sicil üstlerince hakkında nitelik belgesi olumlu düzenlenmiş olmak,
• Dış kaynaktan muvazzaf astsubay olarak temin edilecekler için Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde aranan sağlık niteliklerine haiz olmak,
• Tabi tutulacakları temel askerlik ve astsubaylık anlayışı kazandırma eğitiminde başarılı olmak.

Lise ve Dengi Okul Mezunu Olan Uzman Erbaşların Astsubaylığa Geçişi

Lise ve dengi okul mezunu olan uzman erbaşların astsubaylığa geçirilmesi için aşağıdaki şartları taşımaları gerekmektedir:

• Kuvvet Komutanlıkları tarafından belirlenen ve Genelkurmay Başkanlığı tarafından onaylanan sivil lise veya dengi okullardan mezun olmak,
• Muvazzaf astsubay olmaya istekli olmak,
• Uzman erbaş olarak en az bir yıl hizmet etmek,
• Sözleşme süresi içinde müracaatta bulunmak,
• Astsubay meslek yüksek okulu giriş sınavına başvuru tarihinde müracaatın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk günü itibariyle yirmi beş yaşını bitirmemiş olmak,
• Astsubay meslek yüksek okuluna girmek için tâbi olacağı sınavda ve gerek görülmesi hâlinde yapılacak mülakat sınavında başarılı olmak,
• Astsubay meslek yüksek okulu giriş sınavına müracaat tarihinde, uzman erbaşlığa alındığı tarihten itibaren almış olduğu mevcut sicil notlarının ortalaması, sicil tam notunun yüzde seksen (%80) ve daha yukarısında olmak,
• Genel kültür, meslekî bilgi, karakter ve ahlâk bakımından astsubaylığa lâyık olduğuna ilişkin olarak, sıralı sicil üstlerince hakkında nitelik belgesi olumlu düzenlenmiş olmak,
• Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre askerî öğrenci adaylarında aranan sağlık niteliklerini haiz olmak.

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylık Sınavı ve Eğitimi

Uzman erbaş statüsünü sona erdirecek suçlardan gözetim altına alınanlar veya tutuklananlar veya taksirli suçlar hariç olmak üzere haklarında kamu davası açılanlar, bu durumlarının devamı süresince astsubaylığa geçirilmek için sınava alınmazlar. Ancak, bunlar hakkında hazırlık soruşturması sonunda “Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı” verilmesi veya yargılama neticesine göre “Beraat” etmeleri hâlinde, diğer şartları da haiz olmak kaydıyla sınava kabul edilirler.

Uzman erbaşların astsubay meslek yüksek okullarındaki öğrenim ile eğitim süre ve şekilleri, Astsubay Meslek Yüksek Okulları Kanununa göre yürütülür. Kendi nam ve hesabına fakülte ve yüksek okul bitirenlerden astsubay nasbedilecekler, en az üç aylık temel askerlik ve astsubaylık anlayışı kazandırma eğitimine tâbi tutulurlar.

Uzman erbaşların astsubay meslek yüksek okullarında ve temel askerlik ve astsubaylık anlayışı kazandırma eğitimi esnasında, özlük hakları yönünden uzman erbaşlık statüleri devam eder. Astsubay meslek yüksek okullarından veya temel askerlik ve astsubaylık anlayışı kazandırma eğitiminden, başarısızlık nedeniyle veya kendi isteği ile ayrılanlardan istekli olan ve uzman erbaş olmak için gerekli şartları taşıyanlar, uzman erbaş olarak göreve devam ettirilirler.

Astsubaylığa geçirilecek uzman erbaşların değerlendirilmesi; yapılan yazılı sınavlar sonucu aldıkları notlarına veya puanlarına sicil not ortalamasının yüzde yirmi beş (%25) i, bedenî yeterlilik ve yapılması hâlinde mülakat notunun her birinin yüzde on (%10) u ile mükâfat puanının ilavesi ve ceza puanının düşülmesi ile yapılır. Astsubay adayı, uzman erbaşların tâbi tutulacağı tüm sınavlarda 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Değerlendirme notlarının eşit olması hâlinde, adayların sıralamasında sınavlarda alınan notlar, bunun da eşit olması hâlinde hizmet süreleri göz önünde bulundurulur.

Uzman erbaşlardan astsubaylığa geçirilenler, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümlerine tâbi olurlar. Uzman erbaşlardan astsubaylığa geçirilenlerin mecburî hizmet süresi, ilk sözleşmelerinin onaylandığı tarihten itibaren on beş yıldır. Bu personelin uzman erbaşlıkta geçen hizmet süreleri, astsubay rütbe bekleme süresinden sayılmaz.

Uzman Erbaşlıktan Astsubaylığa Geçiş Davaları

Uzman erbaşlıktan astsubaylığa geçiş idari bir süreçtir ve idari işlemlerle yürütülür. Bu süreçte görev yapılan ya da başvurulan komutanlığın ya da makamın yanlış, hatalı ya da hukuka aykırı işlemler yapması ve bunun sonucunda mağduriyet yaşanması mümkündür. Söz gelimi şartları taşıdığı halde uzman erbaşın başvurusu kabul edilmeyebilir, sınavlarda yanlış ve hatalı puan takdiri sonucunda haksız yere başarısız sayılabilir, nitelik belgesi doğru ve usulüne uygun bir şekilde düzenlenmeyebilir ve bunların sonucunda uzman erbaş astsubaylığa geçirilmeyebilir.

Tüm bunlar idare mahkemelerinde iptal davasına konu olabilecek işlemlerdir. Süresi içinde yetkili ve görevli mahkemede dava açılmalıdır. Herhangi bir hak kaybı yaşanmaması için konunun uzmanı olan avukatlardan profesyonel hukuki destek alınmalıdır.