Uzlaştırma Kanunu ve Uzlaşma Şartları – CMK 253

Ceza yargılamasında uzlaştırma; ceza soruşturması ve kovuşturmasında devletin belirlediği bir uzlaştırıcının arabuluculuğuyla uyuşmazlığın çözülmesi için suçun mağduru ve failinin iletişim kurduğu süreçtir. Uzlaştırma müzakereleri ve uzlaşma anlaşması, şartları varsa hem soruşturma aşamasında hem de kovuşturma aşamasında yapılabilir. (CMK 253. ve 254. madde) Uzlaşma şikayetten vazgeçmek değildir. Fakat uzlaşmadan önce şikayetten vazgeçilir ise uzlaşmadan yararlanılamaz. Uzlaştırmacının, savcılık veya mahkeme dosyasının birer örneğinin kendisine verilmesinden itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırması gerekmektedir. Bu süre her defasında yirmi günü geçmemek üzere en fazla iki kez daha uzatabilir. En önemli hususlardan biri ise; taraflar arasında uzlaşma sağlandığı takdirde, soruşturma konusu suç nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası açılamaz; açılmış olan maddi ve manevi tazminat davasından feragat edilmiş sayılır. (CMK 253/19. madde)

Uzlaştırma ve uzlaşma konuları uygulamada en çok merak edilen ceza konuları arasında yer alır. Ceza soruşturma ve kovuşturmalarında bazı suçlar için kişiler uzlaştırma görüşmeleri için davet edilir. Bu noktada uzlaştırma görüşmelerinin nasıl olacağı, ne şekilde hareket edilmesi gerektiği ve buradan ne gibi sonuçlar doğabileceği soruları akla gelir ve kişi tedirgin olur. Biz de bu sorulara karşılık yazımızda uzlaşma ve uzlaştırmaya ilişkin açıklamalarımızı yasal düzenleme ve savcılık uygulaması doğrultusunda cevaplayacağız.

Uzlaşma Nedir?

Uzlaşma kurumu, uyuşmazlığın yargı dışı yolla ve fakat adli makamlar denetiminde çözümlenmesini amaçlayan bir yöntemdir. Uzlaşma; fail ve mağdurun suçtan doğan zararın giderilmesi konusunda anlaşmalarına bağlı olarak, devletin de ceza soruşturması veya kovuşturmasından vazgeçmesi ve suçun işlenmesiyle bozulan toplumsal düzenin barış yoluyla yeniden tesisini sağlayıcı nitelikte bir hukuksal kurumdur. Uzlaşmanın konusu, suç teşkil eden bir fiil dolayısıyla meydana gelen zararın “hukuka uygun bir edim” ile giderilmesidir. Kanunda uzlaşmanın ne üzerine olacağı açıklanmamakla birlikte “edim” tabiri kullanılmış ve bunun hukuka uygun olması aranmıştır.

• Uzlaştırma: Uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle başlatılan soruşturma veya kovuşturma sırasında; şüpheli veya sanık ile mağdur, suçtan zarar gören veya kanuni temsilcinin, Cumhuriyet savcısı tarafından görevlendirilen tarafsız bir uzlaştırmacı marifetiyle anlaştırılmaları suretiyle, uyuşmazlığın giderilmesi sürecidir.
• Uzlaşma: Taraflar uzlaştırma görüşmeleri kapsamında anlaşırlarsa uzlaşma sonuçları doğar. Ayrıca taraflar uzlaşma görüşmeleri haricinde kendi kendilerine de uzlaşabilir. Bu bazı şartlar altında mümkündür.
• Uzlaştırmacı: Savcılık tarafından gerçekleştirilen uzlaştırma görüşmelerinde görüşmenin koordinatörü uzlaştırmacıdır. Devletin resmi olarak görevlendirdiği kişilerdir. Uzlaştırmacı, bu görüşmelerde hakim veya avukat gibi hareket etmez. Tarafların bir araya gelmesi ve görüşmesine ilişkin süreci organize eder.
• Uzlaşma Kanunu: Uzlaşma ve uzlaştırmaya ilişkin konular 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 253, 254 ve 255. Maddelerinde düzenlenmiştir. Uzlaştırma konusu özel hukuktaki arabuluculuk ile karıştırılmamalıdır. Arabuluculuk ile benzer olsa da yalnızca ceza hukuku olaylarına uygulanır.

Uzlaştırma – Madde 253

(1) Aşağıdaki suçlarda, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel

hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulur:

1. Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar.
2. Şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanununda yer alan;
3. Kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88),
4. Taksirle yaralama (madde 89),
5. (Ek: 24/11/2016-6763/34 md.) Tehdit (madde 106, birinci fıkra),
6. Konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116),
7. (Ek: 24/11/2016-6763/34 md.) Hırsızlık (madde 141),
8. (Ek: 24/11/2016-6763/34 md.) Dolandırıcılık (madde 157),
9. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234),
10. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239), suçları.

c) (Ek: 24/11/2016-6763/34 md.) Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar.

(2) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olanlar hariç olmak üzere; diğer kanunlarda yer alan suçlarla ilgili olarak uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, kanunda açık

hüküm bulunması gerekir.

(3) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, (…) (1) cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez. (Ek cümle: 26/6/2009 – 5918/8 md.) Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde de uzlaşma hükümleri uygulanmaz.

(4) Soruşturma konusu suçun uzlaşmaya tâbi olması ve kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunması hâlinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunur. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi kanunî temsilcilerine yapılır. Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini açıklamalı tebligat veya istinabe yoluyla da yapabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır.

(5) Uzlaşma teklifinde bulunulması halinde, kişiye uzlaşmanın mahiyeti ve uzlaşmayı kabul veya reddetmesinin hukukî sonuçları anlatılır.

(6) Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene, şüpheliye veya bunların kanunî temsilcisine ulaşılamaması halinde, uzlaştırma yoluna gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılır.

(7) Birden fazla kişinin mağduriyetine veya zarar görmesine sebebiyet veren bir suçtan dolayı uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, mağdur veya suçtan zarar görenlerin hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekir.

(8) Uzlaşma teklifinde bulunulması veya teklifin kabul edilmesi, soruşturma konusu suça ilişkin delillerin toplanmasına ve koruma tedbirlerinin uygulanmasına engel değildir.

(9) (Mülga: 24/11/2016-6763/34 md.)

(10) Bu Kanunda belirlenen hâkimin davaya bakamayacağı haller ile reddi sebepleri, uzlaştırmacı görevlendirilmesi ile ilgili olarak göz önünde bulundurulur.

(11) Görevlendirilen uzlaştırmacıya soruşturma dosyasında yer alan ve Cumhuriyet savcısınca uygun görülen belgelerin birer örneği verilir. Uzlaştırma bürosu uzlaştırmacıya, soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun davranmakla yükümlü olduğunu hatırlatır.

(12) Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi en çok yirmi gün daha uzatabilir.

(13) Uzlaştırma müzakereleri gizli olarak yürütülür. Uzlaştırma müzakerelerine şüpheli, mağdur, suçtan zarar gören, kanunî temsilci, müdafi ve vekil katılabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenin kendisi veya kanunî temsilcisi ya da vekilinin müzakerelere katılmaktan imtina etmesi halinde, uzlaşmayı kabul etmemiş sayılır.

(14) Uzlaştırmacı, müzakereler sırasında izlenmesi gereken yöntemle ilgili olarak Cumhuriyet savcısıyla görüşebilir; Cumhuriyet savcısı, uzlaştırmacıya talimat verebilir.

(15) Uzlaşma müzakereleri sonunda uzlaştırmacı, bir rapor hazırlayarak kendisine verilen belge örnekleriyle birlikte uzlaştırma bürosuna verir. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde, tarafların imzalarını da içeren raporda, ne suretle uzlaşıldığı ayrıntılı olarak açıklanır. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/34 md.) Uzlaştırma bürosu soruşturma dosyasını, raporu ve varsa yazılı anlaşmayı Cumhuriyet savcısına gönderir.

(16) Uzlaşma teklifinin reddedilmesine rağmen, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler.

(17) Cumhuriyet savcısı, uzlaşmanın, tarafların özgür iradelerine dayandığını ve edimin hukuka uygun olduğunu belirlerse raporu veya belgeyi mühür ve imza altına alarak soruşturma dosyasında muhafaza eder.

(18) Uzlaştırmanın sonuçsuz kalması halinde tekrar uzlaştırma yoluna gidilemez.

(19) Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini def’aten yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi halinde, 171 inci maddedeki şartlar aranmaksızın, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Erteleme süresince zamanaşımı işlemez. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, 171 inci maddenin dördüncü fıkrasındaki şart aranmaksızın, kamu davası açılır. Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır. Şüphelinin, edimini yerine getirmemesi halinde uzlaşma raporu veya belgesi, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 38 inci maddesinde yazılı ilam mahiyetini haiz belgelerden sayılır.

(20) Uzlaştırma müzakereleri sırasında yapılan açıklamalar, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz.

(21) Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenden birine ilk uzlaşma teklifinde bulunulduğu tarihten itibaren, uzlaştırma girişiminin sonuçsuz kaldığı ve en geç, uzlaştırmacının raporunu düzenleyerek uzlaştırma bürosuna verdiği tarihe kadar dava zamanaşımı ile kovuşturma koşulu olan dava süresi işlemez.

(22) (Değişik birinci cümle: 24/11/2016-6763/34 md.) Uzlaştırmacıya Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen tarifeye göre ücret ödenir. Uzlaştırmacı ücreti ve diğer uzlaştırma giderleri, yargılama giderlerinden sayılır. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde bu giderler Devlet Hazinesi tarafından karşılanır.

(23) Uzlaşma sonucunda verilecek kararlarla ilgili olarak bu Kanunda öngörülen kanun yollarına başvurulabilir.

(24) (Değişik: 24/11/2016-6763/34 md.) Her Cumhuriyet başsavcılığı bünyesinde uzlaştırma bürosu kurulur ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı ile personel görevlendirilir. Uzlaştırmacılar, avukatların veya hukuk öğrenimi görmüş kişilerin yer aldığı, Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen uzlaştırmacı listelerinden görevlendirilir. Uzlaştırmacı, hazırladığı raporu, tutanakları ve varsa yazılı anlaşmayı büroya gönderir. Uzlaştırma süreci sonunda soruşturma dosyaları, uzlaştırma bürosunda görevli Cumhuriyet savcıları tarafından sonuçlandırılır.

(25) (Ek: 24/11/2016-6763/34 md.) Uzlaştırmacıların nitelikleri, eğitimi, sınavı, görev ve sorumlulukları, denetimi, eğitim verecek kişi, kurum ve kuruluşların nitelikleri ve denetimleri ile uzlaştırmacı sicili, uzlaştırmacılar ve eğitim kurumlarının listelerinin düzenlenmesi, Cumhuriyet başsavcılığı bünyesinde kurulan uzlaştırma bürolarının çalışma usul ve esasları, uzlaştırma teklifi ile müzakere usulü, uzlaştırma anlaşması ve raporda yer alacak konular ile uygulamaya dair diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.

Uzlaşma Kapsamındaki Suçlar

• Şikayete tabi suçlar,
• Şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın CMK’nın 253. maddesinde sayılan;
  1. Kasten yaralama,
  2. Taksirle yaralama,
  3. Tehdit,
  4. Konut dokunulmazlığı ihlali,
  5. İş ve çalışma hürriyetinin ihlali,
  6. Hırsızlık,
  7. Güveni kötüye kullanma,
  8. Dolandırıcılık,
  9. Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi,
  10. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması,
  11. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması, uzlaşma kapsamındadır.

Uzlaşma Kapsamında Olmayan Suçlar

Yukarıda saydığımız şartları taşısın veya taşımasın yahut şikayete bağlı olsun veya olmasın cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda uzlaşma hükümleri uygulanamaz. Cinsel suçlar Türk Ceza Kanunu madde 102. ile 105. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu suçları şu şekildedir:

• Cinsel saldırı (TCK 102)
• Çocuğun cinsel istismarı (TCK 103)
• Reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK 104)
• Cinsel taciz (TCK 105)

Uzlaştırma Süreci Nasıl İşler?

1. Ceza yargılamasına geçebilmek için yeterli şüpheye ulaşan cumhuriyet savcısı uzlaştırmaya tabi bir suç söz konusu ise dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir.
2. Büro o dosyaya ilişkin bir uzlaştırmacı görevlendirir.
3. Uzlaştırmacı da şüpheli ve mağdura veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunur.
4. Uzlaştırma Davet Mektubu: Uzlaştırmacı bu teklifi tebligat yahut istinabe yollarından birini kullanarak yapabilir. Kendilerine uzlaşma teklif edilen kişiler 3 günlük süre içerisinde bu teklifi kabul etmez ise reddetmiş olur. Tebligat ile yapılan bildirim uygulamada ‘uzlaştırma davet mektubu’ olarak adlandırılır.
5. Taraflar anlaşılsa savcılık aşamasında KYOK kararı, dava aşamasında düşme kararı verilir.
6. Taraflar anlaşamazsa savcılık aşamasında iddianame düzenlenerek yargılamaya geçilir, mahkeme aşamasında ise dosya yargılamaya olduğu yerden devam edilir.

Uzlaşma Teklifi

Uzlaşma teklifinin yapılabilmesi için artık failin suçu kabul etmesi gibi bir koşul bulunmamaktadır. Taraflara uzlaşma teklifi, uzlaştırma bürosu tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı tarafından sunulur. Taraflardan kastedilen; şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görendir. Uzlaştırmacı uzlaşma teklifini, açıklamalı tebligat veya istinabe yoluyla da yapılabilir. Uzlaştırmacı tarafından açıklanan yollardan biriyle uzlaşma teklifinde bulunulması halinde, kişiye uzlaşmanın mahiyeti ve uzlaşmayı kabul veya reddetmesinin hukuki sonuçları anlatılır.

Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören reşit değilse, uzlaşma teklifi kanuni temsilcisine yapılmalıdır. Uzlaşma, maddi ve manevi zararı ödemeyi veya gidermeyi kabul anlamına geldiğinden borçlandırıcı bir işlemdir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 16. maddesi gereğince de ayırt etme gücüne sahip küçükler, kanuni temsilcilerinin rızası olmadıkça kendi işlemleriyle borç altına giremezler. Bu nedenle şüpheli veya sanık reşit değilse, uzlaşma teklifi kanuni temsilcilerine yapılmalıdır.

Uzlaştırmacı, taraflardan birinin ya da kanuni temsilcilerinin resmi mercilere beyan ettiği ve soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmaması, yurt dışında olması veya başka bir nedenle kendisine ulaşılamaması durumunda uzlaşma yoluna gitmeyerek soruşturmayı sonuçlandırır. Uzlaşma teklifi kendisine yapılan şüpheli veya mağdur ya da zarar gören teklifin yapılmasından itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde teklifi reddetmiş sayılır. Taraflardan birinin teklifi kabul etmemesi durumunda ise uzlaşma gerçekleşmeyeceğinden, diğer tarafa teklif olmaksızın soruşturmanın sürdürülmesi gerekecektir.

Uzlaşma teklifinde bulunulması veya teklifin kabul edilmesi, soruşturma konusu suça ilişkin delillerin toplanmasına ve koruma tedbirlerinin uygulanmasına engel değildir. Esasen uzlaştırmacının uzlaşma teklifinde bulunabilmesi için de hakkında soruşturma yapılan fiil ve fail hakkında soruşturmanın elverişli bir noktada bulunması gerekir. Öncelikle yüklenmek istenen fiilin suç olup olmadığı araştırılmalı, fail hakkında ceza soruşturması açılabilmesi için yeterli şüphe nedenlerinin varlığı gözetilmelidir.  Başka bir anlatımla, işlendiği iddia edilen fiilin suç olarak düzenlenmediğinin veya fiilin bir şüpheli tarafından işlendiği konusunda yeterli şüphe nedenlerinin bulunmadığının anlaşılması durumunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmelidir. Aksi halde, gerçekte suç oluşturmayan bir fiil nedeniyle veya kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi muhakkak olan bir isnat dolayısıyla şüphelinin uzlaştırma teklifiyle muhatap olmasına yol açılmış olacaktır.

Uzlaşma teklifinin taraflarca veya taraflardan birince reddedilmesi ya da 3 günlük sürede cevap verilmeyerek reddedilmiş sayılması durumunda Cumhuriyet savcısı artık uzlaştırma girişiminde bulunamadığından soruşturmayı sonuçlandıracaktır. Fakat tarafların en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar, uzlaştıklarını gösteren bir belge ile Cumhuriyet savcısına başvurmaları durumunda uzlaşma gereği işlem yapılması gerekecektir. İddianame mahkemeye teslim edilmişse, artık bu hüküm uygulanmayacaktır.

Uzlaştırmacı Atanması

Her Cumhuriyet savcılığı bünyesinde uzlaştırma bürosu kurulur. Yeteri kadar Cumhuriyet savcısı ile personel görevlendirilir. Uzlaştırmacılar, avukatların veya hukuk öğrenimi görmüş kişilerin yer aldığı, Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen uzlaştırmacı listesinden görevlendirilir. Atanacak uzlaştırmacının tarafsız bir kişi olması gerekmektedir.

Cumhuriyet savcısı, tarafların kimlik, adres ve telefonları ile birlikte uzlaştırma görüşmelerini yönetebilmesi gerektiği ölçüde, uzlaştırmacıyla dosyadaki belgelerden, soruşturmanın selameti bakımından uygun olanları vermelidir. Belgelerin verildiği tarihin dosaya derç edilmesi de gerekir ki, uzlaştırmacının süresi bu tarihten itibaren başlamaktadır. Cumhuriyet savcısı uzlaştırmacıya, soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun olarak davranmakla yükümlü olduğunu da hatırlatır.

Uzlaştırma Müzakereleri

Uzlaştırmacı, belgeleri aldıktan itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırmayı sonuçlandırmak zorundadır. Ancak zorunlu hallerde bu sürenin uzatılmasını isteyebilir. Uzlaştırma bürosu süreyi en çok 20 gün uzatabilir. Müzakerelere taraflar, kanuni temsilcileri ile vekil ve müdafileri katılabilir. Mağdur veya zarar görenin kendisi, kanuni temsilcisi veya vekilinin müzakereye katılmaktan imtina etmesi halinde, uzlaşmayı kabul etmemiş sayılır. Aynı husus şüpheli hakkında da geçerlidir. Nitekim 253. maddenin 13. fıkrasında vekile yer verildiği halde, müdafiden söz edilmemiş olması, şüphelinin müdafi müzakereye katılmamışsa, uzlaşmayı kabul etmemiş sayılacağı yolundaki kural geçerli değildir.

Müzakereler uzlaştırmacının yönetiminde yürütülür. Müzakere sırasında uzlaştırmacının tarafların menfaatlerine eşit uzaklıkta, yansız ve tarafsız kalmak suretiyle, tarafların görüşmeleri en iyi biçimde sürdürmelerini sağlaması, onlara uygun ortam hazırlaması gerekir. Uzlaştırmacı, tarafların özgür iradeleriyle ve ortak menfaatlerine uygun bir çözüm üzerinde uzlaşmaları için yardımcı olur. Uzlaştırmacı, görüşmelerde izlenmesi gereken yöntemle ilgili olarak Cumhuriyet savcısı ile görüşebileceği gibi, bu konuda Cumhuriyet savcısı da uzlaştırmacıya talimat verebilir. Uzlaştırma müzakereleri gizli yürütülür. Müzakereler sırasında yapılan açıklamalar herhangi bir soruşturma veya kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz.

Uzlaştırmacı, müzakereler sonucunda bir rapor hazırlar. Müzakerenin başarılı olarak sonuçlanması durumunda raporda tarafların hangi konuda uzlaştıkları, edimin ne olduğu ve ne suretle ifa edildiği ya da edileceği hususları da yazılarak taraflara imzalattırılır. Müzakere sonucunda uzlaşma sağlanmamışsa, rapora yapılan müzakerelere ilişkin genel bilgiler ve sonucu yazılır. Gizlilik kuralı uyarınca raporda uzlaşmaya konu olaya ilişkin olarak tarafların yapmış oldukları açıklamaların yazılmaması gerekir. Müzakerelerin sonuçsuz kalması durumunda ise, tekrar uzlaştırma yoluna gidilmez.

Uzlaşmanın Gerçekleşmesi

Uzlaştırmacı müzakereler sonucunda hazırladığı raporu ve almış olduğu belgeleri uzlaştırma bürosuna verir Savcı, uzlaşmanın tarafların özgür iradelerine dayandığını ve edimin hukuka uygun olduğunu belirlerse, raporu mühür ve imza altına alarak soruşturma dosyasında muhafaza eder. Uzlaştırma sonucunda şüpheli edimini defaten yerine getirmişse savcı tarafından kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Uzlaştırma süreci sonunda soruşturma dosyaları, uzlaştırma bürosunda görevli Cumhuriyet Savcıları tarafından sonuçlandırılır.

• Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arz etmesi halinde, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Ertelenme süresince zamanaşımı işlemez.
• Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde kamu davası açılır.

Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz, açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır. Şüphelinin, edimi yerine getirmemesi halinde uzlaşma raporu veya belgesi, İİK 38 uyarınca ilam mahiyetini haiz belgelerden sayılır. Uzlaştırma görüşmeleri sırasında yapılan açıklamalar herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz.

Zamanaşımı

Soruşturmaya konu suça ilişkin olarak dava zamanaşımı, taraflardan birine ilk uzlaşma teklifinde bulunduğu tarihten itibaren, uzlaştırma girişiminin sonuçsuz kaldığı ve en geç uzlaştırmacının raporunu düzenleyerek Cumhuriyet savcısına verdiği tarihe kadar durur. Aynı hallerde, kovuşturma koşulu olan dava süresi de işlemez.

Uzlaşma, olumlu sonuçlandığı takdirde soruşturma aşamasında kovuşturmaya yer olmadığı, kovuşturma aşamasında ise düşme sebebi sayıldığından soruşturma ve dava şartı sayılabilir. Bu nedenle her ne kadar usul kanununda düzenlenmiş olsa bile tıpkı hükmün açıklanmasının geri bırakılması düzenlemesinde olduğu gibi maddi ceza hukukunda yer alan lehe kanun uygulaması yapılmalıdır.

Mahkeme Tarafından Uzlaştırma

Uzlaşma kural olarak soruşturma evresinde Cumhuriyet Savcısı tarafından uygulanması gereken bir usul hukuku kurumudur. Kanun koyucu 254. madde ile kamu davası açıldıktan sonra da suçun nitelik değiştirmesi nedeniyle yahut uzlaşma kapsamında olduğu anlaşılan suçun uzlaştırma müzakereleri gerçekleşmeden kovuşturma evresine geçildiği anlaşıldığında, uzlaşma hükümlerinin uygulanacağını belirtmiştir.   Suçun nitelik değiştirmesi dışında, 253. maddenin 6. fıkrası hükümleri uyarınca taraflara veya bunlardan birine ulaşılamaması sonucunda, uzlaşma hükümleri uygulanamadan kamu davasının açılması halinde de mahkemenin uzlaştırma hükümlerini uygulaması gerekir.

Mahkeme tarafından başlatılan uzlaştırma girişimlerinin olumlu sonuçlanması ve edimin defaten yerine getirilmesi durumunda kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Edimin yerine getirilmesi ileri bir tarihe bırakılmış ya da takside bağlanmış veya süreklilik arz etmekte ise, sanık hakkında mahkûmiyet hükmü kurulur ve 231. maddedeki şartlar aranmaksızın hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilir.

Başka bir anlatımla uzlaşma girişimi mahkûmiyet kararının alternatifi durumundadır. Sanığın suçu işlediği anlaşılmış ve mahkûmiyet kararı verilecek ise, uzlaşmaya başvurulmalı ve bu takdirde edim defaten yerine getirilmemişse mahkûmiyet hükmü kurularak, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmelidir. Geri bırakılma süresince zamanaşımı işlemez. Ancak uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, mahkemece 231. maddenin 11. fıkrasındaki koşullar aranmaksızın, hüküm açıklanır.

Uzlaşmanın koşullarından, zararın ödenmesi koşulunun gerçekleşmediği takdirde, yerel mahkemece, sanığın zararı ödeyeceğine ilişkin taahhüdüne itibar edilerek zararın ödenip ödenmediği araştırılmadan uzlaşma nedeniyle kamu davasının düşürülmesine karar verilmesi isabetsiz ve yasaya aykırıdır.

Uzlaştırma Formu

UZLAŞTIRMA RAPORU

 Mahkeme Adı ve Dosya No_______________    :

 Cumhuriyet Başsavcılığı Uzlaştırma No                    :

 Uzlaştırmacının                                                                  :

            Adı ve Soyadı                                                    :

            Adresi                                                                 :

            Sicil numarası                                                   :

 Görevlendirme tarihi                                                         :

 Dosya içindeki belgelerin birer örneğinin                  

 verildiği / Uzlaştırma süresinin başladığı tarih       :

 Ek süre verilme tarihi                                                        :

 Sanığın / Kanunî temsilcisinin                              ___:

            Adı ve Soyadı                                               :

            T.C. kimlik numarası                                 :

            Adresi                                                            :

Müdafiin / Vekilin                                                               :

            Adı ve Soyadı                                               :

            T.C. kimlik numarası                                 :

            Kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası     :

            Adresi                                                            :

 Mağdurun / Müştekinin / Suçtan Zarar Görenin    :

            Adı ve Soyadı                                                :

            T.C. kimlik numarası                                  :

            Adresi                                                             :

Müdafiin / Vekilin                                           :

            Adı ve Soyadı                                                :

            T.C. kimlik numarası                                  :

            Kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası      :

            Adresi                                                :

 Tercümanın                                          :

            Adı ve Soyadı                                   :

            T.C. kimlik numarası                     :

            Adresi                                                :

 Taraflardan biri yabancı ülkede oturuyorsa Türkiye ‘de        

 göstereceği ikametgahı                            :

 Taraflardan biri yabancı ve Türkiye ‘de göstereceği bir   

 ikametgahı yoksa ülkesindeki ikametgahı      :

 Raporun düzenlendiği yer                      :

 Raporun düzenlenme tarihi                   :

 Uzlaştırma süresi                                       :   (   ) Gün

 Uzlaşma konusu suç / suçlar                 :

 Uzlaştırma sonucu                                    :

……………………………………………………………

Tarafların üzerinde anlaştıkları edim, yerine getirilme şekli ve zamanı:

……………………………………………………

Uzlaştırmanın başarısızlıkla sonuçlanması hâlinde nedenleri:

……………………………………………………

                                         İmzalar 

 Şüpheli / Sanık       :            

 Mağdur / Katılan   :

 Suçtan Zarar Gören  :

 Müdafii                       :

 Vekil                            :                                 

 Kanunî Temsilci      :

 Uzlaştırmacı             :                                                                                 

ONAY ŞERHİ

Tarih, mühür ve imza

Cumhuriyet Savcısı / Hakim

ONAYLAMAMA GEREKÇESİ:

Tarih, mühür ve imza

Cumhuriyet Savcısı / Hâkim

Uzlaşmaya Tabi Suçların Listesi