Mirastan çıkarma ya da diğer adıyla ıskat, mirasçılıktan çıkarma ölüme bağlı bir tasarruftur. Miras bırakana tanınan bu hak saklı paylı mirasçının mirasçılık sıfatının muris tarafından elinden alınması sureti ile gerçekleşmektedir. Mirastan çıkarma bu şekilde hem miras hakkından hem de saklı payından mahrum bırakmak anlamına gelmektedir. Miras hakkından ıskat özellikle ölüme bağlı tasarruflardan vasiyetname ile yapılmaktadır ve hayatta iken böyle bir tasarruf mümkün değildir.
mirasçılıktan çıkarma hali saklı paylı mirasçıların nezdinde hüküm doğurmaktadır. Saklı payı olmayan mirasçıların mirasçılıktan çıkarma hükümlerinden etkilenmeleri söz konusu olamaz. Diğer bir deyişle saklı paylı mirasçılar dışındaki yasal mirasçı ya da atanmış mirasçıların miras hakkından ıskat edilmesi mümkün değildir. Nitekim miras bırakan saklı paylar hariç tutulduğunda terekesinin tamamı üzerinde istediği gibi tasarruf etme hakkına sahiptir.
mirasçılıktan çıkarma ilişkin hükümler Türk Medeni Kanununun 510, 511, 512 ve 513. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu hükümler mirastan çıkarma nedenleri, durumun ispatı, borç ödemeden acizlik haline ilişkin durumları kapsamaktadır.
Mirastan Çıkarma Sebepleri
Mirastan çıkarma sebepleri TMK ile düzenlenmiştir. Her şeyden önce mirasçılıktan çıkarma sebeplerinin ölüme bağlı tasarrufun yapıldığı tarihte gerçekleşmiş olup bu dönemde mevcut olması şartı bulunmaktadır. Bu durumda, örneğin vasiyetname yolu ile mirasçılıktan çıkarma halinde, vasiyetnamenin düzenlendiği tarihte mirastan çıkarma sebebinin var olması gerekmektedir.
mirasçılıktan çıkarma TMK uyarınca; iki ana neden ile yapılabilmektedir. TMK m.510, 511,512 uyarınca cezai nitelikli mirasçılıktan çıkarma halleri, buna ilişkin şart ve koşullar düzenlenmiş iken, m.513’de ise borç ödemeden aciz olma nedeni ile mirastan çıkarmaya ilişkin haller düzenlenmiştir. Bu iki durum da birbirinden farklı koşullara bağlanmıştır ancak tabi ki bu tarz mirastan çıkarma işlemlerine karşı da dava süreci yürütülebilmektedir.
Mirasçılıktan çıkarma sebepleri TMK hükümlerinde düzenlenen yasal sebeplere dayanmadığı sürece miras bırakanın mirasçısını mirasçılıktan çıkarma işlemi iptal edilebilir nitelikte olacaktır. Zira hukuki dayanaktan yoksun bir işlemin himaye edilmesi düşünülemez. Bu yasal gerekçeler ise şu şekilde sıralanabilir;
- Mirastan çıkarılan mirasçının, miras bırakana ve onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi hali: Suçun yalnızca murise karşı işlenmesi şartı olmadığı gibi suçun tamamlanması yahut bu yönde bir mahkumiyet kararı verilmiş olması şartı da aranmamaktadır.
- Mirastan çıkarılanın miras bırakan ya da ailesine karşı yasal yükümlülüklerini büyük bir kusurlu davranış sonucu ihlal edilmiş olması hali: Aile birliğinin sarsılması haline yol açan, sadakat ve güven hükümlerine aykırı davranışlar sonucunda karşılaşılan durumdur.
Mirastan Çıkarma Davası Görevli Mahkeme
Mirastan çıkarma davası görevli mahkeme arayışına girenler için vereceğimiz ilk bilgi bu davanın asıl olarak mirasçılıktan çıkarma tasarrufunun iptali davası olduğudur. Zira mirasçılıktan çıkarma miras bırakana yasal olarak tanınmış ve ölüme bağlı bir tasarruftur. Ancak bu işleme dayanak teşkil eden ölüme bağlı tasarrufun yasal şartları haiz olmadığı ve iptal sebeplerini içerdiği zamanlarda mirastan ıskat edilen mirasçının bu tasarrufu iptal etme şansı bulunmaktadır. Miras davalarına ilişkin sayısal verileri Yargıtay’ın https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/06/20110602-9.htm bu sayfasından ulaşabilirsiniz.
Çıkarma davası görevli mahkeme; yani mirasçılıktan çıkarma tasarrufunun iptali davası asliye hukuk mahkemelerinin görevli olduğu miras davaları aralarındadır. Bu davayı görevsiz bir mahkemede, örneğin bu durumda sulh hukuk mahkemesinde açtığınız takdirde Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.20 uyarınca iki hafta içerisinde görevsizlik kararını veren mahkemeye, dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesi talebinde bulunulması gerekmektedir. Zira, hukuk mahkemeleri idare mahkemeleri gibi re’sen hareket etme yetkisine sahip değildirler ve bu yönde talebinizi yazılı olarak mahkemeye iletmeniz halinde bu talebiniz yerine getirilecektir.
Miras paylaşım davaları uzun ve usul hükümlerinin ağır şekilde uygunlandığı davalardır. Bu nedenle miras avukatı ile çalışılması önemlidir.
