İçerik Başlıkları
Devlet memuru olabilmek için gerekli şartlardan biri de güvenlik soruşturmasının olumlu neticelenmesidir. Güvenlik soruşturması olumsuz çıktı diyen adayların başvurması gereken bazı yollar mevcuttur. Bunlardan ilki tavsiye etmesek de idari başvuru iken diğeri ise etkili ve çözüm üreten asıl yol olan idare mahkemesinde açılacak idari davadır.
Güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan adayların dikkat etmesi gereken ilk şey 60 günlük dava açma süresini kaçırmamak olacaktır ki bu hak düşürücü süre olumsuzluğun size tebliğ edildiği tarihten itibaren başlayacaktır.
Bu tebligatı aldıktan sonra profesyonel bir hukuki yardım almanız gerekmektedir. Zira idari davalar özel hukuk davaları gibi uzun sürelere tabi değildir. Bu durum hak kaybı yaşamanızı olası hale getirmektedir. Güvenlik soruşturması olumsuz çıktı diyen adayların idareye başvurmaları çok tavsiye ettiğimiz bir seçenek değildir. Olumsuzluk nedeniyle ilişiğinizi kesen bir kurumun yaptığı işlemi geri alması gibi bir durumla hiç karşılaşmadık. Ancak tabi ki bu da kanunca öngörülmüş bir haktır. Bunun yerine vakit kaybetmeden idare mahkemelerinde açacağınız iptal ya da tam yargı davaları ile hakkınızda hukuka aykırı olarak tesis edilmiş bir idari işlem varsa iptalini isteyebilirsiniz.
İdari dava sadece yerel mahkeme sürecinden oluşmamaktadır. Bölge İdare Mahkemesi yani istinaf, temyiz yani Danıştay süreçleri olmak üzere toplam 3 aşamalıdır.
Güvenlik Soruşturması: İlgili kurumun talebi doğrultusunda, yetkili makamlar tarafından kişi hakkında hazırlanan ve kişinin bazı temel haklarını kullanması konusunda sakınca olup olmadığına yönelik hazırlanan rapor olarak tanımlanabilmektedir.
Sabıka Kaydı Araştırması: Yargılanan kişinin tekerrüre esas olacak bir suçunun bulunup bulunmadığının; hükmün tecil durumunun; kamu hizmetlerinden yararlanmak isteyen kişinin yasaklı olup olmadığının; yasal bir koşul varsa kamu görevine girmede mahkumiyet durumunun saptanması için başvurulan süreci ifade etmektedir.
Fişleme: Güvenlik ile ilgili kuruluşların, kendiliğinden bilgi toplayıp depolamaları olarak tanımlanabilmektedir.
Mahallinde Araştırma: Güvenlik soruşturmasında gerekli bilgiler, arşivlerdeki kayıtlardan hakkında bilgi istenilen kişinin yaşadığı çevrede yapacağı araştırmadan elde edilmektedir.
Arşiv Araştırması: Güvenlik soruşturması yapılırken; arşivlerdeki kayıtlardan, adli sicilden, hakkında bilgi istenilen kişinin yaşamını sürdürdüğü çevrede yapacağı araştırmadan yararlanılmasını ifade etmektedir.
Devlet Memuru: Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, devlet ve diğer kamu tüzel kişilerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa ile görevlendirilenler, bu kanunun uygulanmasında memur sayılır (657 Sayılı DMK – Madde 4). Güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlananlar devlet
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanuni Dayanağı
Öncelikle idarenin kadro ve pozisyonlara atama yapmak konusunda takdir yetkisi bulunduğu açık olmakla birlikte, takdir yetkisinin bu yönde kullanılması sonrasında tamamlanan süreçte ilgili mevzuatta öngörülen koşulları taşıyan personelin atamasının yapılması konusunda artık takdir yetkisinden söz edilemeyeceği, bu durumda bağlı yetkisinin olduğu Danıştay yerleşik içtihatlarında belirtilmektedir.
Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar 2018 yılında okullarından veya mesleklerinden ilişiği kesilmiştir. Yaşanan bu olumsuz duruma karşı idari dava açmayanlar maalesef haklarından feragat ettiler.
Türk hukukunda memur olabilmek için 657 Sayılı DMK’ de belirtilmiş olan genel ve özel şartları taşımak gerekmektedir. Devlet Memurları Kanunu 48. madde de memur olabilmek için gerekli şartlar tek tek sayılmıştır. Bu madde kapsamında ilk defa atacak memurlar güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu olmak zorundadır.
Halihazırda yürürlükte bulunan 4045 Sayılı “Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli ile Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun‟ u 03.11.1994 Tarih 22100 Sayılı Resmi Gazete yürürlüğe girmiştir. Aynı şekilde Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği 12.04.2000 Tarih ve 24018 Sayılı Resmi Gazete yayınlanmıştır.
Güvenlik soruşturması yapılırken; arşivlerdeki kayıtlardan, adli sicilden ve hakkında bilgi istenilen kişinin yaşamını sürdürdüğü çevrede yapacağı araştırmadan yararlanılmaktadır. Kişinin yaşadığı çevrede yapılacak araştırmada elde edinilen bilgiler tek başına olumsuz sonuçlanmasına neden olmayacaktır.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kimlere Yapılır ?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması; gizlilik dereceli birim ve kısımlar ile askeri, emniyet, istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında yapılmaktadır.15 Temmuz 2016 tarihinde hain darbe girişimi sonrası Devlet Memurları Kanunu 48. maddeye eklenen hüküm ile güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması tüm atanacak memurlar için zorunlu hale getirilmiştir.
Asker, polis, öğretmen, doktor, akademik personel, infaz memurları, hemşire ve kamu işçileri dahil olmak üzere kamuya yapılacak tüm alımlarda güvenlik soruşturması yapılmaktadır.
Güvenlik soruşturmasında elenme nedenleri çok çeşitli olabilmektedir. Kendisinin veya ailesinin sabıka kaydı, bank asya hesabı, istihbari bilgi, yurt, dershane veya okul olabilir. Tüm bu nedenler açtığımızda idari davalarda karşılaştığımız durumlardır.
Sabıka Kaydı Araştırması
Kişilerin bazı haklarını kullanabilmeleri için bir engelin bulunup bulunmadığını belirlemek adına istenilen “sabıka kaydı”; vatandaşlar tarafından “temiz kâğıdı” veya “adli sicil belgesi” olarak da nitelendirilebilmektedir. Bu bağlamda sabıka kayıtları; adli sicil bürosunda her hükümlü için ayrı ayrı tutulan ve kişinin geçmiş mahkumiyetleri ve cezasının infazı ile ilgili bilgileri içeren kayıtlar olarak tanımlanabilmektedir ve sabıka kaydının içeriğini, Ceza Mahkemesi Hükümleri oluşturmaktadır. Aynı şekilde e devlet üzerinden sabıka kaydı çıkarılabilmektedir. Son olarak adli sicil kaydı belgesinde hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı görünmez.
Sabık kaydı araştırmasına; yargılanan kişinin tekerrüre esas olacak bir suçunun bulunup bulunmadığının; hükmün tecil durumunun; kamu hizmetlerinden yararlanmak isteyen kişinin yasaklı olup olmadığının; yasal bir koşul varsa kamu görevine girmede mahkumiyet durumunun saptanması için başvurulmaktadır ve sabıka kaydı araştırması, ancak yasal bir zorunluluk varsa yapılabilmekte ve istisnai olarak uygulanmaktadır.
Nitekim Danıştay 12. Daire’si bir çok kararında; memuriyete girme hakkı bakımından hakkında ceza davası bulunan bir kişi ile hakkında ceza davası bulunmayan bir kişi arasında ayrım gözetilemeyeceği, aksi durumda masumiyet karinesinin yok sayılması anlamına geleceği şeklinde kararlar vardır.
Güvenlik soruşturmasında ailenin etkisi çok fazladır. Sabıka kaydı sadece kişiye yapılmak. Kişi ile birlikte birinci derece yakınlarına da yapılmaktadır. Bu araştırmanın gerekçesi ise kişinin içinde bulunduğu ortamdır. Bu husus yönetmelik kapsamında dikkate alınır.
Güvenlik Soruşturması Olumsuz Çıkanlar Ne Yapmalı ?
Memur olabilmek için,657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilmiş olan genel ve özel şartları taşımak gerektiği öngörülmektedir. Bu doğrultuda da memuriyete alınmada; kurumların kendi kanun ya da özel mevzuatında belirtilmiş olan özel şartlar yanında vatandaşlık, eğitim, yaş, askerlik ve sağlık koşulları gibi kamu haklarından yasaklı olmamak, belirli sürenin üstünde hapis cezası almamış olmak ve yine bazı suçlardan dolayı hükümlü olmamak şeklindeki genel şartları taşımak gerekmektedir. Bu şartları taşımayanların memur olması mümkün olmadığı gibi, memuriyet sırasında bu koşullardan herhangi birinin kaybedilmesi durumunda da memuriyete son verilebilmektedir.
Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar ; 60 gün içerisinde yürütme durdurma talepli iptal davası açmaları gerekmektedir. Açılacak idari davada, güvenlik soruşturmanızın neden olumsuz sonuçlandığı gerekçesi mahkeme ile paylaşılacaktır. İdari davalar spesifik davalar olup, alanında uzman avukatların takip etmesi davanız açısından hayati öneme sahiptir.
Güvenlik soruşturması davasını kazananlar, mesleklerine veya okullarına geri dönmekte, bu süreçte kaybettikleri parasal ve özlük haklarını mahkeme kararıyla geri almaktadırlar. Görevlerine iade edilme, yeniden atanma, yerleştirilme hakkı kazanan adaylar öncelikle kurumlarına bu hakları için dilekçe ile başvuruda bulunabilirler. Kurumun 60 gün içerisinde cevap vermemesi ya da açık olarak istemi reddetmesi halinde ise bu duruma ilişkin işlemden kaynaklanan tam yargı davası açılabilmektedir.
