Emniyet atama ve yer değiştirme işlemleri, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği kapsamında kapılır. Bu yönetmelik kapsamında istek ile yapılan tayin ve istek dışı tayin olmak üzere 2 çeşit tayin vardır. Memurlar, idarelerin kamu hizmetlerini kamu adına yerine getiren personelleridir. Devlet Memurları Kanununun 72. Maddesinde yer değiştirme suretiyle atama “Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar, hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiye’nin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gururlandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır.” şeklinde belirtilmiştir. DMK’nın 72. ve 93. Maddeleri arasında devlet memurlarının yer değiştirme suretiyle atanmalarına genel bir çerçeve çizilmiştir. Ancak Kamu kurumları kendi teşkilatlarının yapısına göre veya yürütmüş olduğu kamu görevinin gereği daha özele indirgenen atama ve yer değiştirme mevzuatı oluşturmuşlardır. Örneğin Emniyet Genel Müdürlüğü ile Milli Eğitim Bakanlığının yapısı ve yürütmüş idari hizmet birbirinden farklı olduğu için kendine özgü atama ve yer değiştirme mevzuatı vardır.
- Genel atama dönemi: Her yıl Mayıs ve Haziran aylarında bu Yönetmelikte gösterilen esaslara göre yapılan atama dönemini,
- Mazeret atama dönemi: Genel atama dönemi dışında Şubat ve Eylül aylarında bu Yönetmelikte gösterilen esaslara göre yapılan atama dönemini,
- Zamandışı atama: Genel atama ve mazeret atama dönemlerine bağlı kalınmaksızın bu Yönetmelikte belirtilen sebeplerle yılın her ayında yapılan atamalardır.
Emniyet atama ve yer değiştirme işlemleri Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği kapsamında kapılır. 1992 yılında yürürlüğe giren bu yönetmelik emniyet atamalarında dikkate alınması gereken ana mevzuattır. Bölgelerin tespiti, zorunlu hizmet süresi, ilk atama, yer değiştirme, eş durumu, mazeret atamaları gibi tüm hususlar Emniyet Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Emniyet atama ve yer değiştirme işlemlerine karşı 60 gün içinde iptal davası açabilirsiniz. Bu yazımızda da kamu kurumları özelinde memurların atama ve yer değiştirme konusuna değineceğiz.

Emniyet Genel Müdürlüğü Atama ve Yer Değiştirme İşlemleri
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 76. maddesinin birinci fıkrasında, “Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler.” hükmü yer almaktadır. Bu maddeyle idareye geniş bir takdir yetkisi verilmiştir. Ancak personelin atama ve yer değiştirme hususları ile ilgili takdir yetkisi sınırsız olmayıp kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlıdır.
Emniyet Teşkilatı personelinin atama konusuyla ilgili Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliği mevcuttur. Bu Yönetmelik, çarşı ve mahalle bekçisi unvanlı personel haricinde emniyet hizmetleri sınıfına mensup personelin atama ve yer değiştirme işlemlerini, hizmetin gereklerine uygun, dengeli ve objektif kurallara bağlamak amacını taşımaktadır. Söz konusu yönetmelikle çarşı ve mahalle bekçisi unvanlı personel hariç, emniyet hizmetleri sınıfında görevli her derecede ve rütbedeki personelin atama ve yer değiştirmelerinde gözetilecek temel ilkeleri, bölgeleri ve personelin bu bölgelerdeki hizmet sürelerini, bölgeler arasında ve bölge içinde yer değiştirme esas ve usulleri düzenlenir.
İstek Üzerine Atama
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin Tanımlar başlıklı 3. Maddesinde Genel Atama dönemini “Her yıl Mayıs ve Haziran aylarında bu Yönetmelikte gösterilen esaslara göre yapılan atama dönemi” olarak tanımlamıştır. Bu atama personelin kendi isteğiyle yapılır. Yılın belli dönemlerinde Emniyet Genel Müdürlüğünce tercih işlemleri ile ilgili ilan yapılır ve personel tercihini yapar. Genel atama ise genellikle yılın mayıs ve haziran ayında yapılmaktadır. Örneğin 2023 EGM Genel Atama Tercih İşlemleri 15 Mayıs – 21 Mayıs tarihleri arasında yapılmıştır. Genel atama sonuçları ise 10 Haziran 2023 tarihinde açıklanmıştır.
Bunun yanında yönetmeliğin 18. Maddesinde belirtilen sınırlı sayıda şartın gerçekleşmesi halinde ise genel atama dışında mazeret atamaları yapılabilmektedir. Bu atama işleminin personelin kendi isteğiyle yapılması nedeniyle idari işlemin iptali davasına konu değildir. Ayrıca Genel Atama Dönemi dışında anılan yönetmeliğin 37-38 ve 40. Maddelerinde belirtilen,
- Personelin veya eş ve çocuklarının hastalığı nedeniyle bulunduğu yerde görev yapamayacağının tam teşekküllü Devlet hastanesinden veya üniversite hastanesinden, özel üniversite hastanesi hariç, alınan sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi. (Sağlık durumu nedeniyle tayin)
- maddede yer alan eş durumu ve 40. maddede yer alan öğrenim durumu ile ilgili şartların ortaya çıkması. (Eş durumu nedeniyle tayin/ Eğitim durumu nedeniyle tayin )
- Personelin boşanması ve boşandığını mahkeme ilamı ile belgelemesi üzerine kendi talebi.
- maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde sayılanların kendi istekleriyle atanma talebinde bulunması.
Durumlarında da istek üzerine atama yapılabilmektedir. Bu durumlardan biri varsa mazeret tayin talebine bulunabilirsiniz. Şubat ve Eylül aylarında değerlendirilir.
İstek Dışı Atama
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 19. Maddesinde ise Zamandışı atama konusu düzenlenmiştir. Buna göre aynı il içerisindeki farklı birimler arasında, birimlerin kendi içinde veya aşağıdaki yazılı hallerde genel atama zamanına bağlı kalınmaksızın her zaman atama ve yer değiştirme yapılabileceği belirtilmiştir. Bu haller,
a) Emniyet ve asayişe ilişkin sebepler.
b) Birimlerin kuruluşu, değişikliği veya kaldırılması.
c) Personelin gördüğü kurs veya öğrenimle ilgili kadrolara atanma zorunluluğu.
d) Personelin eşinin veya çocuğunun vefatı.
e) Yetkili amirin teklifi,
f) Görevden Uzaklaştırılma veya tutuklanma.
g) Deprem, heyelan ve sel baskını gibi tabii bir afet sebebiyle hizmet yaptığı bölgede evi yıkılan personelin kendi isteği üzerine.
h) Mevzuat değişikliği.
ı) Personelin can güvenliği sebebiyle çalıştığı birimde hizmet görme imkânını kaybettiğinin en üst birim amirince tespit edilmesi.
i) İdari tahkikatlar kapsamında müfettişlerce birim değişikliği yapılmasının teklif edilmesi.” hususları belirtilmiştir.
Yani genel atama dönemi dışında aynı il içerisindeki farklı birimler arasında veya birimlerin kendi içinde yer değiştirme yapılması durumunda zamandışı atama söz konusu olmaktadır. Bu husus idareye geniş takdir yetkisi vermektedir. Bunun yanında 19. Maddede belirtilen ve sınırlı sayıda sayılan şartlar halinde yer değiştirme yapılması halinde de zamandışı atama söz konusu olmaktadır.
Bunların yanında aynı yönetmeliğin 34. ve 40. Maddeleri arasında yer alan hususların varlığı halinde de yer değiştirmeler söz konusu olabilmektedir. Ancak bunların bazıları istekle bazıları da istek dışı yer değiştirme sebepleridir. İstek dışı olanlar şunlardır,
- Yetkili Amirlerin Teklifi üzerine (m.34)
- Görevden Uzaklaştırılan veya Tutuklama nedeniyle (m.35)
- Yetersiz Performans Değerlendirme Puanı nedeniyle (m.36)
- Genel İdare Hizmet Sınıfına Atanma (m.39) olarak belirtilmiştir.
Kısacası Emniyet Teşkilatı personeli,
- Genel Atama döneminde atanması yapılmamışsa,
- Zamandışı atama bölümünde yer alan şartları sağlamamışsa,
- Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 34-35-36 ve 39. Maddeleri arasında belirtilen şartlar gerçekleşmemişse,
Başka bir ile veya birime yapılan atama işlemi hukuka aykırıdır.

Polis Eş Durumu Tayini
Emniyete çalışan eşlerden birisi, kadro müsait olduğu takdirde diğerinin bulunduğu yere atanabilir. Eşleri emniyet mensubu olmayanlar kadro müsait olduğu takdirde, kurumlar arası koordinasyon sağlanarak, bölge hizmet süresini aksatmamak kaydıyla, istekleri üzerine eşlerinin görevli bulunduğu yerlere de atanabilirler. Eş durumu sebebiyle personel bir yerde, o bölge için tespit olunan hizmet süresinden en çok üç yıl fazla kalabilir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus kadının erkeğe bağlı olduğu şeklinde bilinen yanlışlıktır. Eşler arasında farklılık yoktur. Duruma göre erkek kadına, duruma göre kadın erkeğe bağlı olabilir. Aile birliğinin devam edebilmesi için memurlarda eş durumundan tayin hakkı söz konusudur. Polislerin eş durumundan tayin istemeleri için eşlerinin de polis olmasına gerek yok. Taraflardan biri düz memursa yine eş durumundan tayin istenebilir. Emniyet personeli atama dönemi her yıl Mayıs ve Haziran ayında yapılmaktadır. İlk atama döneminde eş tayini yapılabilir. Mazeretli atama döneminde, Şubat ve Eylül aylarında atama istenebilir. Zaman dışı atama kapsamında eş tayin atamaları için başvuru yapılabilmektedir.
Polis Eş Durumu Tayini İçin Gerekli Belgeler
- Eşlerin beraber çalıştıkları kurumdan alınacak olan görev yeri belgesi,
- Bağlı oldukları vergi dairesinden veya meslek kuruluşundan belge alması gerekmektedir.
- 360 günlük sigortalılık süresi kapsamında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. Maddesi gereğince, geçen hizmet sürelerinin uygun olması gerekmektedir. E devlet üzerinden çıktı alabilirsiniz https://giris.turkiye.gov.tr/
Polis Eş Durumu Tayin İstemi Reddedilir Ne Yapmalı?
Polis eş durumu tayin istemi kurum tarafından reddedilirse kendisine tebliğ yapılır. Bu tebliğden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine yürütme durdurma istemli iptal davası açması gerekir. Aynı şekilde idareye dilekçe ile eş durumu tayin isteminde bulunduktan itibaren 60 gün içinde idare cevap vermezse ret kabul edilir ve üstteki süreç işletilir. İdarenin 60 gün içinde cevap vermemesi zımni rettir. Emniyet Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği kapsamında açılacak davalarda yürütme durdurma istenmelidir. Davalar ortalama 1 yıla yakın sürmektedir. İdare hukuku avukatı çalışmanız süreciniz açısından önemlidir.
Eş durumu tayini talebinin reddinin iptali davası, devlet memurlarının evlenmesi halinde aynı şehirde mesleklerini yapabilmeleri için tayin talebinde bulunduklarında bu talebin reddedilmesi karşısında, ilgili ret kararının kaldırılması için gidilen yargı yoludur. İptal davası, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda düzenlenmiştir. Mevzuatın çeşitli yerlerinde de eş durumu nedeniyle atama hakkında düzenlemeler yer almaktadır. Genel olarak, Devlet Memurları Kanununda çeşitli düzenlemeler mevcuttur. Bunun yanında, idari yargı kapsamında gelişen Danıştay içtihatları da uygulamada belirleyici rol oynamaktadır. İptal davasında yapılacak incelemede yetki, sebep, konu, şekil ve amaç unsurları bakımından bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirme sonucunda bir sakatlık saptanması halinde idari işlem iptal edilir. İptal kararı idareyi bağlayacaktır. Yani idare, bu iptal kararına uymakla yükümlüdür.
Emniyet Atama ve Yer Değiştirme İşleminin İptali ve Yürütmeyi Durdurma
İptal davası; hukuka aykırı oldukları ileri sürülen idari işlemlerin geçmişe etkili olarak ortadan kaldırılması için açılan idari davalardır. Yalnızca idari yargıya özgü bir dava türü olan iptal davası, idari işleve dahil işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalardır. Kamu görevlilerinin atama ve yer değiştirmelerine ilişkin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 76/1. maddesinde, “Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler.” hükmü yer almakta ise de bu hüküm memurların naklen atanmaları konusunda idarelere verilen takdir yetkisi sınırsız olmayıp kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlıdır.
Bunun yanında Emniyet Teşkilat personelinin atama konusuyla ilgili özel mevzuat söz konusudur. Bu mevzuata göre Genel Atama döneminden atama söz konusu olması halinde personelin muvakkatinin alınması nedeniyle idari işlemin iptali davası açılması mümkün değildir. Ancak genel atama dışında atanması durumuna da zamandışı atama olarak tanımlanmıştır. Zamandışı atama için ise Yönetmeliğin 19. Maddesinde bazı belli başlı şartlar getirilmiştir. Kısacası Emniyet Teşkilatı personelinin Genel Atama döneminde atanması yapılmamışsa, zamandışı atama şartları ile yönetmeliğin 34. Ve 40. Maddeleri arasında belirtilen şartlar gerçekleşmeden başka bir ile veya birime yapılan atama işlemi hukuka aykırıdır.
Yapılan atama işlemiyle personele her ne kadar harcırah vs. gibi ödemeler yapılsa da, aile birliği zarar görebilmekte ve verim de azalabilmektedir. Bu nedenle söz konusu görevlendirmenin kamu yararı gözetilmeden, keyfi ve cezalandırma amacıyla yapılan geçici görevlendirme işlemi söz konusu olursa buna karşı 60 gün içinde yürütme durdurma istemli iptal davası açılmalıdır. Özellikle personelin muvafakatinin aranmadığı durumlarda yapılan geçici görevlendirmelerde kanuna ve hukuka aykırılık halinde yerinde ve zamanında hukuki sürecin başlatılması büyük önem taşımaktadır.
Atama ve Yer değiştirmelere karşı açılacak davalar personelin görev yerindeki İdare Mahkemesinde açılır. Dava açma süresi geçici görev tebliğinden itibaren 60 gündür. İdari yargılama süreci dikkate alınarak yürütmenin durdurulması da talep edilmelidir. Yürütmenin durdurulması talep edilirken hukuka aykırılık yanında maruz kalınan mağduriyet ile kayıp ve zararlar da açıklanmalıdır. Atama ve Yer değiştirmelerle ilgili davalarda alanında uzman olan avukatlardan profesyonel hukuki destek alınması önem taşımaktadır. Bu nedenle süreç konusunda tecrübeli bir avukat ile takip edilmeli ve iptal talebiyle birlikte aynı zamanda geçici görevlendirme işleminin yürütmesinin durdurulması isteminde bulunulmalıdır.