E-Tespit Nedir? Nasıl Yapılır?

E-tespit, belirli bir an veya zaman aralığı içerisinde kayıt altına alınması ve saklanılması istenilen donanım veya internet verilerinin yetkili kişilerce tespit edilmesidir. Açılımı Elektronik Ortamda Verilerin Tespiti Hizmeti’dir. Kısa adına E-tespit denir. 1512 sayılı Noterlik Kanunun 198/A maddesi kapsamında 01.03.2016 tarihinde hizmete açılmıştır. Bu hizmet ile 7/24 çalışma prensibine uygun olarak, günün her saatinde, istenilen bir yerde, kişisel bir bilgisayar üzerinden, herhangi bir internet sitesinde yer alan sayfa içeriklerini ispatlamak amacı ile tespit işlemi yapabilirsiniz. Bu sistemde yapılan tespit işlemleri yargı süreçlerinde hukuki delil sayılmaktadır. Günümüzde internet ve sosyal medyanın kullanımının yaygınlaşması ile sosyal medya platformları üzerinden gerçekleştirilen suç teşkil eden eylemlerde bir artış yaşanmaktadır. Suçun internet ortamında işlenmesi de delil bulunması noktasında zorluk yaşattığı için gündeme e-tespit gelmektedir.

İnternet üzerinden gerçekleştirilen eylemlerde kişiler sosyal medya üzerindeki link, ekran görüntüsü vb. veriler toplayarak kendileri delil toplardı. Ancak şimdi suça neden olan içeriğin kaldırılması hatta link sahibi sitenin kapatılması için yürütülecek süreçlerin tespiti zorlaşmasın diye elektronik ortamlarda tespit edilen suçlar kayıt altına alınmaya başlanmıştır. Bu da hukuki delillerin elde edilmesini kolaylaştırmıştır. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda e-tespitin ne olduğundan ve e-tespitin nasıl yapıldığından bahsedeceğiz.

E-Tespit Nedir?

E-tespit, belirli bir an veya zaman aralığı içerisinde kayıt altına alınması ve saklanılması istenilen donanım veya internet verilerinin yetkili kişilerce tespit edilmesidir. E-tespit işlemleri 1512 sayılı Noterlik Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde düzenlenmiştir. Noterlik Kanunu’nun 198/A maddesine göre elektronik ortamda yapılan tespit işlemlerinin hukuki geçerliliği için noterler tespit yapmaktadır. Noterlerin yaptığı tespitlerin içeriği şu şekilde örneklendirilebilir:

• İnternet siteleri
• Sosyal medya hesapları
• Sosyal medya paylaşımları
• e-posta adresleri ve iletileri
• Diğer dijital belgeler

Türkiye Noterler Birliği tarafından elektronik sistem aracılığı ile yapılan tespit işlemleri yukarıdaki verileri içermektedir. E-tespit neticesinde oluşturulan belge noter onaylı olup, resmi delil niteliğinde olup mahkemelerde de kullanılabilmektedir. Bu nedenle özellikle sosyal medya üzerinden işlenen hakaret, tehdit gibi suçların ispatlanması amacıyla e-tespit verilerinin delil olarak kullanılması mümkündür. Nitekim ekran görüntülerinin değiştirilmesi mümkün olsa da e-tespitlerin yani noter onaylı bu belgelerin değiştirilmesi mümkün değildir.

E-Tespit Nasıl Yapılır?

E-tespit elektronik ortamdaki verilerin güvenilirliğini sağlamak için yargıya taşınan fotoğraf, ekran görüntüsü ve her türlü verinin noter aracılığı ile 7/24 tespit ettirilmesini sağlar. Kişilerin e-tespit başvurusunda bulunabilmesi için öncelikle noterler birliğinin web sayfasına giriş yapması gerekmektedir. Ardından e-hizmet butonuna tıklayarak açılan sayfada e-tespit bölümüne giriş yapması gerekmektedir. Yeni tespit butonuna tıkladıktan sonra ise çıkan taahhütname onaylanarak kimlik bilgileri kısmı doldurularak giriş yapılır.

Talep edilen sitenin adres linki yazılarak tespite başla butonuna tıklanır. Açılan ana sayfada ise kendi sosyal medya hesabınıza giriş yapmanız gerekmektedir. Belirlenen 10 dakikalık süre içerisinde işlemlerin tamamlanması gerekmektedir. tespit yapılması gereken kısım bulunduğunda belge oluştur butonuna tıklanarak başvuru numarası alınabilir ve tespit başvurunuzu tamamlayabilirsiniz. Aldığınız tespit numarasını bir noterliğe giderek verdiğinizde ise size onaylı evrakı vereceklerdir. Bu evrak ile mahkemeye başvuru yapılabilir ve kesin delil olarak kullanılabilir.

İnternet üzerinde sayfa içeriğinin tespitini gerçekleştirmek isteyen vatandaşlarımız E-Tespit Portal sayfası üzerinden tespitini gerçekleştirmek istediği internet sitesine erişerek ve site üzerinde gezerek istediği sayfaların tespitini gerçekleştirebilirler. Tespit sonrası oluşturulan ispat bilgileri ve belgeleri Türkiye Noterler Birliği Bilgi Sistemleri’ne kayıt edilmektedir. Tespit işlemi gerçekleştirildikten sonra verilen bir Başvuru Numarası ile herhangi bir noterliğe gidilerek tespit işleminizi onaylatabilir ve gerekli belgeleri alabilirsiniz.

Tespit işlemi günün her saatinde, internet erişimi olan herhangi bir bilgisayar üzerinde anında gerçekleştirilebilmektedir. Anlık, istenilen zamanda gerçekleştirilebilmesi sayesinde tespit edilecek sayfa içeriğinin daha sonradan silinebilmesi riski ortadan kaldırılmış olmaktadır. Vatandaşlarımız E-Devlet Kapısı üzerinden kimlik bilgilerini doğrulayarak sisteme erişim sağlayabilirler. Tespit işlemi sonrası, tespiti gerçekleştirilen metin internet sayfasından silinse dahi, tespit belgeleri ile “o zamanda, orada” yer aldığı ispatlanabilmektedir. E-Tespit yaptırmak isteyenlere için bir yol haritası aşama aşama şu şekildedir:

• Öncelikle noterler birliğinin web sayfası linki olan http://portal.tnb.org.tr adresine girişimizi sağlayalım.
• Daha sonra açılan pencereden “E-Hizmetler” kısmına gelelim.
• Açılan pencereden “E-Tespit” butonuna tıklayalım.
• “Yeni tespit” butonuna tıklayarak taahhütnameyi onaylayalım.
• Kimlik bilgilerimizi doldurup “Giriş” butonuna tıklayalım. Artık üyeliğimizi tamamladık.
• Daha sonra tespitini talep ettiğiniz sitenin anasayfa adresi yazalım. Ana sayfa adresinin yazılması zorunludur. Aksi takdirde devam edemezsiniz.
• “Tespite Başla” butonuna tıklayalım.
• Girdiğiniz ana sayfa adresi açılacaktır. Eğer sosyal medya adresiniz için bir tespit yapacaksanız sizden sosyal medyanıza girişiniz talep edilecektir. Daha sonra dilediğiniz kadar veriyi “Ekran görüntüsü tespit et” butonu ile kayıt altına alabilirsiniz. Aldığınız ilk ana sayfa görüntüsü hariç diğer görüntüleri silebilir ve tekrardan görüntü alabilirsiniz ancak dikkat edilmelidir ki tespitin yapılması süreye bağlanmıştır. On dakikayı aştığınızda sistem sizi otomatik olarak sistem dışına atacaktır. Bunun sebebi sistemin amacına aykırı kullanımının ve gereksiz meşgul edilmesinin önüne geçilmeye çalışılmasıdır. Bu yüzden işlemlerinizi ivedilikle halletmeniz gerekmektedir.
• Geriye yalnızca tespit belgesi almak kalıyor. “Belge oluştur” butonuna tıklayarak başvuru numaranız alabilir, tespit başvurunuz tamamlayabilir ve tespit belgenize sahip olabilirsiniz.
• Bu aşamadan sonra artık tek yapmanız gereken tespit işlemi sonrası size verilecek olan “Tespit Numarası” ile herhangi bir noterliğe giderek başvurunuzu tamamlamanızdır. Tespit işlemini tamamladığınızda Tespit Numarası alarak herhangi bir notere gidebildiğiniz gibi istediğiniz noteri seçerek de işlemlerinizi nihayete erdirebilirsiniz. Tek başına elektronik tespit işlemi, tespitin gerçekleşmesi için yeterli değildir. Tekrardan herhangi bir notere gitmeli ve alınan evrakı noterlikçe onaylatmalısınız. Bu onaydan sonra artık belgeniz E-Tespit sistemi ile tespit edilmiş ve yargı önünde kesin delil olarak ileri sürülebilecek bir veri haline gelmiş olacaktır.

E-Tespit Ücreti Nedir?

E-tespit Noterler Birliği’ne bağlı sistem üzerinden yapılmaktadır. Aldığınız başvuru numarasına noterliğe götürdüğünüz takdirde noter tarafından size belirli bir ücret çıkartılacaktır. Bu ücret; onaylı belgesini almak istediğiniz evrakın büyüklüğüne, sayfa sayısına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle salt bir ücret belirlemesi yapılmamıştır. Ücreti ödedikten sonra aldığınız evrak ile yargı önünde kesin delil teşkil eden evrakı sunabilirsiniz.

E-tespit 1512 sayılı Noterlik Kanunu ve Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik olarak 2 temel mevzuat kapsamında düzenlenmiştir. Özellikle Noterlik Kanunu madde 198/A kapsamında noterlerin elektronik ortamdaki görüntü, belge ve videoları tespit etmesi mümkün hale getirilmiştir. Dolayısıyla ücret de noterde çıkartılan bu belge, video, fotoğraf evraklarının boyutuna ve türüne göre değişiklik gösterecektir.

Hakaret Suçunda E-Tespit

Hakaret suçu, bir kimsenin şeref onur ve saygınlığını rencide edecek nitelikte somut fiil veya olgu isnat eden, söverek kişinin saygınlığına saldırı şeklinde tanımlanmaktadır. Suçun basit halinin cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. İkinci fıkrada ise eylemin mağduru muhatap alan sesli, görüntülü veya yazılı ileti ile işlenmesi halinde verilecek cezadan bahsedilmiştir. Elektronik ortamda hakaret suçunun işlenmesi halinde de verilecek ceza yine 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır.

Özellikle sosyal medya hesapları üzerinden hakaret suçunun işlenmesi mesaj ya da paylaşımlar yolu ile gerçekleştirilebilir. Örneğin Instagram DM ya da X platformundaki tweetler aracılığı ile sosyal medyadan hakaret suçu işlenebilir. Bu durumda kişilerin e-tespit yolu ile kendilerine hakaret eden kişilerin tespit edilmesini ve mahkemeye kesin bir delil olarak yazılı noter onaylı beyan sunması mümkün hale gelir. Bunun yanı sıra boşanma davalarında da kesin delil olarak e-tespit yazılarının kullanılması mümkündür.

E-Tespite İlişkin Genel Kurallar

• Sistemi etkili bir şekilde kullanabilmek için ekranınızın minimum 1440X900 çözünürlükte olması gereklidir.
• Tespit etmek istediğiniz internet içeriğinin bulunduğu ana sayfadan başlama zorunluluğu vardır, bu sayfanın tespiti zorunludur.
• Uygulama kullanımı zaman kısıtlamalıdır, en fazla 10 dakika ile sınırlı bir bağlantı kurabilirsiniz, bu süre içinde tespit işleminizi tamamlamanız gerekir. Süreniz geçerse tespit işlemini yapamadan oturumunuz sonlanacaktır.
• Tespit işlemi en fazla 10 ekran görüntüsü ile sınırlıdır, daha fazla görüntü almak istiyorsanız ikinci bir tespit işlemi başlatmalısınız.
• Görüntü ile birlikte dosya indirme de yapabilirsiniz, her bir tespit oturumunda sadece tek dosya indirebilirsiniz, indirilen dosya boyutu en fazla 5 MB olabilir.
• Tespit sisteminde tüm internet sayfaları üzerinde tespit yapılması mümkün olmayabilir, bu durumda Türkiye Noterler Birliği tarafından sorumluluk kabul edilmeyecektir.
• Sistem üzerinden yapılan internet sayfaları erişimleri bulut sistemleri üzerinden gerçekleştirildiğinden dolayı bazı internet sayfalarının Türkiye üzerinden erişime göre içerik düzenlemelerinde farklılıklar olabilecektir, ancak içerikler değişmez, yerleri ve sıralamaları değişebilir.