Dosyanın İşlemden Kaldırılması ve Yenilenmesi

dosyanin islemden kaldirilmasi

Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 150.maddesinde düzenleme alanı bulan dosyanın işlemden kaldırılması, derdest davanın bir süreliğine takipsiz kalmasına izin veren ve hükme esas alınan sürenin sonuna kadar davanın takibine devam olunacağına dair herhangi bir irade beyanının olmadığı durumda, davanın açılmamış sayılmasına sebep olan kurumdur. Dosyanın işlemden kaldırılmasına sebep olan hallerden herhangi birinin var olması durumunda dosya işlemden kaldırılır. Mahkemenin vereceği dosyanın işlemden kaldırılması kararı açıklayıcı nitelikte bir karardır.

Dosyanın işlemden kaldırılması kararı ara karar niteliğinde olsa bile, kararın yanlış verilmesi durumunda dahi kanun yoluna başvuruda bulunulabilir. Dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmesi durumunda davanın derdestlik hali devam etmektedir. Yani davanın açılması ile ortaya çıkan hukuki sonuçlar korunmaya devam eder. Asıl davanın yanında karşı davanın da mevcut olduğu durumlarda, dosyanın işlemden kaldırılabilmesi her iki dava için de yürütülmeyecektir. Bu iki dava hakkında ayırma kararı verilmeden herhangi biri için dosyanın işlemden kaldırılması kararı verilmesi mümkündür.

Dosyanın İşlemden Kaldırılmasını Gerektiren Haller Nelerdir?

Hukuk muhakemesinde kişiler arasındaki uyuşmazlıkların devletin yargı organları vasıtasıyla çözülmesi için başvurulan yol dava yoludur. Bu yola başvurmak için bazı şartların gerçekleşmesi gerekir. Bu şartlar dava şartları başlığı altında genel dava şartları, taraflara ilişkin dava şartları ve dava konusu şeye ilişkin genel şartlar olarak sınıflandırılabilir. Bu bağlamda taraflara ilişkin şartların sağlanması davanın açılabilmesi için aranan temel şartlardan biridir. Buna göre hukuk davalarında taraf teşkilinde davacı ve davalı olmak üzere iki tarafın bulunması gerekir. Taraf teşkili sadece davanın açılması esnasında değil tüm dava süresince sağlanmalıdır. Tarafların davayı sürdürmemeleri durumunda mahkeme esas hakkında bir karar veremez. Bu sebeple açılan bir davada tarafların davayı sonuna kadar takip etmeleri gerekir. Aksi halde mevcut duruma göre dosyanın işlemden kaldırılmasına ya da davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gibi sonuçlar ortaya çıkabilir.

  • Her İki Tarafın veya Taraflardan Birinin Duruşmaya Gelmemesi

Duruşmaya, taraflardan her ikisinin veya birinin gelmemesi ile belli koşulların mevcut olması durumunda dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir. Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 150.maddesine göre usulüne göre duruşmaya davet edilen tarafların, duruşmada mevcut bulunmadıkları veya duruşmaya gelerek davayı takip etmeyeceklerini bildirmeleri halinde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecektir. Usulüne uygun olarak duruşmaya davet edilen taraflardan sadece birinin duruşmaya katılması halinde, duruşmaya katılan tarafın isteği üzere dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilebilir. Burada dosyanın işlemden kaldırılması açık bir şekilde talep edilmelidir. Usulüne uygun duruşmaya davetten kasıt, taraflara gönderilen duruşma davetiyesinde geçerli bir mazereti olmadan duruşmaya gelmeyen taraftın yokluğunda yargılama işlemlerine devam olunacağı ve bu işlemlere karşı itiraz hakkının bulunmadığı belirtilir. Bu ihtarın, tarafa gönderilen davetiyede mevcut olmaması, davetiyenin geçersiz olmasına sebebiyet vereceği için tarafın yokluğunda duruşmaya devam olunmayacaktır. Dosyanın işlemden kaldırılması için HMK hükümlerinde düzenlenen diğer bir şart avukatın geçerli bir mazeretinin olmamasıdır. Mazeretin geçerliliğini takdir yetkisi mahkemededir. Mahkeme mazeretin geçerli olduğu yönünde kanaat belirtir ise dosyanın işlemden kaldırılması mümkün olmayacaktır.

  • Duruşma Gününün Tarafların Başvurusu Üzerine Belirleneceği Hâllerde Gün Tespit Ettirilmemesi

Hukuk Muhakemeleri Kanunu 150/3.madde hükmünde düzenlenen bir başka durum, duruşma gününün tarafların başvurusu ile belirleneceği halde gün tespit ettirilmemesi durumudur. Bu halde son işlem tarihinden itibaren 1 aylık sürenin geçmesi ile birlikte dosya işlemden kaldırılacaktır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 21.madde hükmündeki durumların mevcut olması durumunda, bölge adliye mahkemesinin veya Yargıtay’ın yargı yerinin tespit edilmesine ilişkin ilamının mahkemeye gelmesinde itibaren bir ay içerisinde taraflardan herhangi biri, belirlenen mahkemeye başvurarak duruşma gününün tayinini istemez ise dosya işlemden kaldırılacaktır. Ancak bazı durumlarda HMK 150/3 maddesi uygulama alanı bulamamaktadır. Örneğin, Yargıtay’ın bozma kararı vermesi durumunda, taraflar duruşmaya davet edileceği için, duruşma gününün belirlenmesi için başvuru yapılmayacaktır. Bu sebeple, duruşma gününün tespit ettirilmemesinden bahisle dosyanın işlemden kaldırılması gibi bir durum söz konusu olmayacaktır.

  • Harçlar Kanunu Madde 30 Gereğince Dosyanın İşlemden Kaldırılması

Değeri para ile ölçülebilen bir davanın varlığı haline, dava dilekçesinde davaya konu değerin yer alması gerekmektedir. Çünkü dava açılırken alınacak peşin harç hesaplanırken dava dilekçesindeki değer temel alınmaktadır. Bu husus sebebi ile dava dilekçesinde, dava değerinin gösterilmesi zorunludur. Yargılamanın ilerleyen süreçlerinde dava değerinin, dava dilekçesinde belirtilen değerden fazla olduğu tespit edilebilir. Böyle bir durumun varlığı halinde gelecek celseye kadar kişinin artan değer üzerinden, eksik kalan peşin harcın tamamlanması gerekmektedir. tarafın ilgili duruşmaya kadar eksik harcı tamamlaması halinde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilebilecektir.

dosyanin yenilenmesi
dosyanin yenilenmesi

Dosyası İşlemden Kaldırılan Davanın Yenilenmesi

Hukuk Muhakemeleri Kanunu 150/4.madde gereğince dosyanın işlemden kaldırıldığı davalar, işlemden kaldırılması tarihinden itibaren 3 aylık bir süre içerisinde taraflardan herhangi birinin dilekçe ile mahkemeden talepte bulunması halinde davanın yenilenmesi mümkündür. Bu talebin üzerine mahkeme tarafından yeni bir duruşma günü belirlenecek ve duruşma gün, saat ve yerini içeren tebligat, yenileme dilekçesi ile birlikte taraflara tebliğ olacaktır. Yenileme talebinde bulunma hakkı sadece davanın taraflarına tanınmıştır. Davanın tarafı vasfı olmayan kişilerin( örneğin fer’i müdahil) yenileme talebinde bulunması mümkün değildir. Bir dava en fazla iki kez yenilenebilmektedir. Üçüncü kez takipsiz kalan dosya açılmamış sayılır.

Mecburi dava arkadaşlığı bulunan davada, dosyanın yenilenmesi için dava arkadaşlarının hepsinin yenileme talebinde bulunması gerekmektedir. Ancak bu durum ihtiyari dava arkadaşlığında geçerli değildir. İhtiyari dava arkadaşlığında, dava arkadaşlarından her biri hakkındaki davayla ilgili olarak yenileme talebinde bulunabilir. Yenileme süresi dosyanın işlemden kaldırılması tarihinden değil, dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren durumun gerçekleştiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

İşlemden kaldırılan dosyanın bir ay içerisinde yenilenmesi durumunda tekrardan harç alınmayacaktır. Ancak kişinin bir ay geçtikten sonra ve üç aylık süre içerisinde dosyayı yenilemesi halinde tekrardan harç ödemesi gerekecektir. Bu harcın ödenmemesi durumunda, mahkemenin kişiye harcı ödemesi için bir süre vermesi gerekmektedir. Harcın ödenmemesi sebebi ile direkt olarak davanın açılmamış sayılmasına karar verilmemesi gerekmektedir.

Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar verilmesi ve Sonuçları

Hukuk muhakemeleri Kanunu 150/5. Madde hükmü gereğince işlemden kaldırılma üzerine üç ay içerisinde yenilenmeyen davalar, üç aylık sürenin bitiminden itibaren açılmamış sayılacak ve mahkeme bu duruma resen karar vererek dosyanın kaydını kapatacaktır. Süresi geçtikten sonra sunulan yenileme talebi dikkate alınmaz. HMK gereğince davanın açılmamış sayılmasının sonuçları 150/7. Madde hükmünde düzenlenmiştir. İlgili hükümde, hangi nedenle olursa olsun açılmamış sayılmasına karar verilen bir davadaki talebin vuku bulmadığı ifade edilir. Bunun amacı daha sonradan açılacak davalarda, açılmamış sayılan davanın herhangi bir önleyici veya sonuç doğurucu etki yaratmasına engel olmaktır. Davanın açılmamış sayılması sonucu, davanın açılmasıyla meydana gelen sonuçlar ortadan kalkmaktadır.  Bunun yanında davanın açılmamış sayılmasının diğer sonuçları ise;

  • Zamanaşımı bakımından davanın açılması ile kesilen süre, davanın açılmamış sayılması ile kesilme ile silinmiş olan süre geri gelir ve süre hiç kesilmemiş gibi işler.
  • Davanın açılmamış sayılması ile dava açılması ile ortaya çıkan hak düşürücü sürenin korunması etkisi sona erer.
  • Davanın açılmamış sayılması, dava dilekçesinin kendisine tebliğiyle iyiniyeti, kötüniyete dönüşen davalıyı tekrar iyiniyetli hâle getirmemektedir.
  • Davanın açılmamış sayılması ile dava açılmasıyla ortaya çıkan dava şartlarının davanın açıldığı tarihe göre incelenmesi sonucunun ortadan kalkmaktadır.
  • Davanın açıldığı tarihteki şartlara göre karara bağlanmasını sonucunun, davanın açılmamış sayılmasıyla ortadan kalkmaktadır.
  • Davanın açılmamış sayılmasıyla, davanın açılmasıyla meydana gelen iddianın değiştirilmesi veya genişletilmesi yasağı ortadan kalkar.
  • Davanın açılmamış sayılması ile davanın açılmasıyla ortaya çıkan derdestlik durumu ortadan kalkar.
  • Davanın açılmamış sayılması hâlinde davanın açılmasıyla ortaya çıkan ihtiyati tedbir ve ihtiyati haczin korunması sonucu ortadan kalkar.
Dava Harcı Hesaplama için tıklayınız   

Dava Yenileme Dilekçesi Örneği

…………ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE

Dosya No:

DAVACI: ……..

VEKİLİ : Av. Umur YILDIRIM                          

DAVALI:

VEKİLİ :

KONU  : 16.10.2024 tarihli duruşmada müracaata bırakılmasına karar verilen davamızın yenilenmesi talebimizi havi dilekçemizdir.

AÇIKLAMALAR

….. dosya numaralı davanın, 16.09.2024 tarihli, …. Nolu duruşmasında hazır bulunmadığımızdan kaynaklı olarak dava dosyasının müracaata bırakılarak davanın işlemden kaldırılmasına karar verilmiştir. HMK 150.madde gereğince, süresi içerisinde davamızın yenilenmesi talebimizi iş bu dilekçe ile sunuyoruz.

SONUÇ VE İSTEM: HMK 150.maddesi uyarınca davanın yenilenmesi talebimizin kabulü ile, yeni belirlenecek duruşma gün ve saatinin taraflara tebliğini, yargılamaya kaldığı yerden devam edilmesini saygıyla vekaleten talep ederiz.

Davacı Vekili

Av. Umur YILDIRIM

Yorum Gönderin

X
kadim hukuk ve danışmanlık