Banka hesap kiralama suçu son zamanlarda çok fazla rastlanan suç tiplerindendir. Teknolojinin gelişmesi ile suçlular da suç işleme vasıtalarını modernleştirmektedir. Bu şekilde hem suç işlemeyi kolaylaştırırken hem de yakalanma ihtimallerini azaltmaktadırlar. Örneğin Papara gibi platformların, belirli bir ücret karşılığında günlük veya haftalık periyotlarla kiraya verilmesi oldukça yaygındır. Bu şekilde asıl fail suçu işlemeye devam eder. Fakat kendisine ulaşılmasını engeller. Çünkü bir savcılık şikayeti olması durumunda sadece hesap sahibi soruşturma geçirecek ve kendisine ulaşılamayacaktır. Bu kiralama sürecinde, hesap sahibi bilgilerini üçüncü bir kişiye devrederek, bu kişinin hesap üzerinde tam yetki sahibi olmasını sağlamaktadır. Hukuk açısından resmi bir dayanağı olmayan bu durum, gerçek hesap sahibiymiş gibi bir izlenim uyandırarak çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Banka hesapları; kişilerin belirli bir miktar para yatırdığı ve banka tarafından kişinin kendisine tahsis edilen hesap türleridir. Kişi kendi adına mevduat hesabı, kredi hesabı gibi banka hesaplarından birini seçerek açabilir. Banka ile müşterisinin arasındaki esaslı ilişki bu hesaplar aracılığı ile sağlanır. Banka hesaplarının çeşitli türleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Şahsi hesaplar ve yabancı hesaplar,
- Özel hesaplar ve başkalarına ait hesaplar,
- Bloke konulmuş hesaplar,
- Rehin konulmuş hesaplar,
- Vadeli hesaplar,
- Vadesiz hesaplar,
- Müşterek hesaplar vs.
Geçmişten beri dolandırıcıların kullanmış olduğu dolandırıcılık tekniklerinden biri de başkasının banka hesaplarını kullanmak veya kiralamaktır. Banka hesaplarının kiralanması suçu ve cezası TCK 158 ve 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un Üçüncü Bölüm Cezalar, El Koyma ve Kararların Bildirimi Başlıklı 15. Maddesinde düzenlenmiştir. Yasa hükmüne göre, “Yükümlüler nezdinde veya aracılığıyla yapılacak kimlik tespitini gerektiren işlemlerde, kendi adına ve fakat başkası hesabına hareket eden kimse, bu işlemleri yapmadan önce kimin hesabına hareket ettiğini yükümlülere yazılı olarak bildirmediği takdirde altı aydan bir yıla kadar hapis veya beş bin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.” Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda Banka Hesap Kiralama Suçundan ve Banka Hesap Kiralama Cezasından bahsedeceğiz.
Banka Hesabı Nedir?
Banka hesapları; kişilerin bankaya başvurmaları ile bankanın kişiye tahsis ettiği finansal hesaplardır. Çeşitli türleri olan banka hesaplarının açılması için Türk hukukunda kişinin reşit olması yani 18 yaşını doldurması gerekmektedir. Banka hesabında para transferleri yapılırken karışıklık oluşmaması için hesap numarası zorunluluğu getirilmiştir. Bu durum ilk Avrupa Birliği’ndeki ülkelerde çıkmış olmasına rağmen günümüzde tüm dünyaya yayılmıştır. Bankaların hesap numaralarına IBAN (International Bank Account Number) yani Uluslar arası Banka Hesap numarası adı verilir. Bu hesap numaralı çok haneli olup başlangıcında ülkelerin kodu (Türkiye’ninki TR) yer almaktadır. “TR112222234444444444444444” şeklinde İBAN örneği üzerinden baktığımızda, TR yazan ilk iki hane ülke kodunu içermektedir. Ardından gelen 2 hane ise kontrol basamakları, sonraki 5 hane ise banka kodunu oluşturur. Her banka hesabının yalnızca bir tane IBAN numarası bulunmaktadır.
Banka hesap kiralama suçu ciddi bir suçtur. Öncelikle belirtmek gerekir ki, bir banka hesabını belirli bir çıkar karşılığında başka birinin kullanımına sunmak TCK bakımından suçtur. Yine 5549 Sayılı Kanun’un 15. maddesi uyarınca, bu suçun temel amacı, vergi mükelleflerinin başkaları adına açılan banka hesapları üzerinden vergilendirilmemiş gelir elde etmelerinin önüne geçmektir. Bahsi geçen kanun maddesi kapsamında, bu suç işlendiğinde altı aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası uygulanabilir. Eğer hesap sahipleri, hesabın üçüncü şahıslar tarafından kullanılmaya başlandığını bankaya bildirirlerse, bu cezai yaptırımdan muaf tutulabilirler. Ayrıca vurgulamak gerekir ki, banka hesabını üçüncü şahıslara bırakmak, sadece yukarıda bahsedilen suçla sınırlı kalmayıp, Türk Ceza Kanunu‘nda belirtilen birçok ciddi suçun da yaptırımlarına maruz bırakabilir.
Banka hesap kiralama suçu nitelikli dolandırıcılık (TCK md. 158/1-f: “Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması) olarak değerlendirildiğinde cezası üç yıldan on yıla kadar hapis cezasıdır. Genellikle hapis cezasına ek olarak para cezası da verilmektedir. İban kiralama suçunun da cezası üç yıldan on yıla kadar hapis cezasıdır.

Banka Hesap Kiralama Suçu ve Cezası
Banka hesaplarının kiralanması; kişiye özel banka hesabının belirli bir ücret karşılığında periyotlar halinde bir başkasının kullanımına tahsis edilmesidir. Periyodik kiralamalar, günlük ya da haftalık olarak ayarlanabilir. Banka hesabının sahibi bilgilerini bankanın dışında bir kişiye aktararak, onun kullanımına hesabını bırakır. Böylece üçüncü kişi banka hesabı üzerinde yetkili hale gelir. Banka hesaplarının kiralanmasının suç olarak nitelendirilmesinin sebebi dolandırıcılık, terör örgütlerinin para aklaması, yasadışı bahis ve suç gelirlerinin aklanması, hırsızlık gibi suçların doğmasına neden olmasıdır.
Banka hesap kiralama suçu öncelikle TCK bakımından nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturur. TCK madde 158/1-f: “Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması) olarak değerlendirildiğinde cezası üç yıldan on yıla kadar hapis cezasıdır. Genellikle hapis cezasına ek olarak para cezası da verilmektedir. İban kiralama suçunun da cezası üç yıldan on yıla kadar hapis cezasıdır.
İban kiralama suçu tıpkı banka hesabı kiralama gibidir. Para karşılığı iban kiralama işlemini yaptıysanız hakkınızda kamu davası açılabilir. Hesap veya iban kiralama işi yapan kişiler hesabınızı aracı kullanarak suç işler ve sizi mağdur edebilirler. Banka hesabı veya iban kiralama karşılığında para aldıysanız ve derhal size en yakın Cumhuriyet Savcılığına veya karakola müracaat ediniz. Yasa hükmüne göre; banka hesaplarının kiralanması suçunun düzenlenme amacı vergi mükelleflerinin vergi kaçırmalarının önüne geçmektir. Banka hesaplarının kullanılması suçunun cezası, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ya da adli para cezasıdır. Ancak banka hesabının asıl sahibi hukuka aykırı olan bu durumu bankaya bildirirse, verilecek cezadan muaf tutulabilir. Ancak banka hesabının bir başkasına kullandırılması, üçüncü kişinin işlediği diğer suçlara iştirak edilmesi sonucunu da doğurabilir.
Banka Hesap Kiralama Suçu Nasıl Oluşur?
Güncel dolandırıcılık olayları ile bilişim sistemi yoluyla işlenen hırsızlık ve dolandırıcılık suçlarında olayın failleri delillerin gizlenmesi amacıyla kendi bilgileri dışında başka kişilerin bilgilerini kullanmaktadırlar. Çeşitli sosyal medya reklamları aracılığıyla, günlük veya haftalık periyotlarla banka hesapları yahut papara gibi dijital hesaplar belirli bir ücret karşılığında kiralanmaktadır. Kiralama işlemiyle birlikte hesabın gerçek sahibi, hesap bilgilerini 3. kişiye bırakarak hesap hareketlerinin tamamına kiralayan kimseyi yetkilendirmiş olmaktadır. Esasında hukuk dünyasında var olmayan bu kiralama faaliyeti nedeniyle, 3. kişinin banka hesabıyla yapmış olduğu bütün işlemler hesabın gerçek sahibi tarafından yapılıyormuş izlenimi uyandırmaktadır.
Bilişim sistemleri üzerinden işlenen dolandırıcılık fiilleri, günümüzde çoğunlukla üçüncü kişilerin bilgileri kullanılarak icra edildiğinden, fiili bizzat gerçekleştirmeyen, bilişim sistemi kullanılarak işlenen suçta mağdur ile bizzat iletişim kurmayan, mağduru iğfal kabiliyetini haiz ve mağdurun denetim imkanını ortadan kaldıran hileli hareketlerle kandırmak suretiyle iradesini sakatlayacak icrai hareketi bulunmayan, ancak dolandırıcılık suçunun işlenmesi sırasında bilgileri kullanılan üçüncü kişilerin ceza sorumluluğunun ne şekilde tayin edileceği önem taşımaktadır. İncelediğimiz konunun daha anlaşılabilir olabilmesi için örnek vermek gerekirse; failin bir yakını tarafından kendisine verilen banka kartı ve hesap bilgilerini kullanarak bilişim sistemleri üzerinden dolandırıcılık suçunu işlemesi halinde, suçun işlenmesinde araç olarak kart ve banka bilgileri kullanılan üçüncü kişinin ceza sorumluluğunun ne şekilde belirleneceği veya ceza sorumluğunun olup olmayacağı ortaya koyulmalıdır.
Örnekte yer verdiğimiz gibi durumların, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun iştirak hükümleri çerçevesinde çözümlenmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Ceza Kanununda suça iştirak; müşterek faillik, azmettirme ve yardım etme olmak üzere üç şekilde düzenlenmiştir. Müşterek faillikten söz edilebilmesi için faillerden her birisinin suçun işlenmesi sırasında suç üzerinde fiili hakimiyet kurması şart olup, bu fiili hakimiyet müşterek failler arasındaki ortak suç işleme kararına dayanmalıdır. Azmettirmede, aklında suç işleme düşüncesi olmayan bir kişiye suç işleme kararı aldırılıp fiilin işlenmesi söz konusu iken, yardım etmede işlenen fiil üzerinde tam hakimiyet kurulmasa da kişinin fiile araç sağlama, vaat verme veya suçun icrası kolaylaştırma şeklinde bir yardımı vardır.

Banka Hesap Kiralanma Dolandırıcılığı
Banka hesaplarının kiralanması kişinin belirli bir ücret karşılığında kendisine ait hesabın kullanımını bir başkasına devretmesidir. Kiralama işlemi kapsamında üçüncü kişi ya da başka kişiler bu hesaba para gönderebilir ya da para çekebilir. Ancak banka hesap kiralamada kimi dolandırıcılık çeşitleri yapılmaktadır. Bunlardan birisi de dolandırıcılık yapan kişinin, telefonla arayarak “Hesaplarınızı geçici olarak kullanımını devralmak istiyoruz. Her şey yasal ve herhangi bir risk içermemektedir.” Şeklinde açıklamalar yapmasıdır.
Banka hesabının kiralanmasında kişiler eskiden var olan hesaplarını kiralayabildiği gibi yeni bir hesap açıp onu da kiralayabilir. Ancak dolandırıcılık banka hesabınızın kartını da onlara teslim etmenizi talep edebilir. Bunun dışında dolandırıcıların bankaya kadar sizi götürüp kira bedelini ödemeleri de mümkündür. Bununla birlikte banka hesabında kayıtlı sim kartın dolandırıcıların eline geçmesi halinde, yasadışı faaliyetler yaptıkları da görülmektedir. Banka hesabının asıl sahibi, dolandırılmasının yanı sıra kiralayan kişinin başkalarını dolandırması halinde suça elverişli bir ortam hazırladığından suçlanabilir. Dolandırıcıların tercih ettikleri yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Yasal internet siteleri üzerinden (Arabalar ya da emlak siteleri gibi) iletişime geçmek,
- Sosyal medya platformları (Facebook, İnstagram gibi) üzerinden iletişime geçmek,
- Sahte ilanlar vermek,
- Sahte burs ilanı vermek,
- Sahte yatırım önerilerinde bulunmak,
Money Muling
Money Muling diğer adıyla banka hesaplarının kiralanmasıdır. Kişilerin kara para aklamak için başvurdukları Money muling yönteminde, bankada hesabı bulunan kişi hesabını kiraladığı için komisyon almaktadır. Kiralayan kişiler, üçüncü bir şahıstan para alıp başkasına havale edebilir. Banka hesabını kiralayan kişinin doğrudan suça dahil olmayabilir. Ancak yine de suçlu sayılabilmektedir. Çünkü kişi üçüncü kişilerin işledikleri suç kapsamında paranın aklanmasına yardımcı olmaktadır. İştirak edilen bu suçlar şu şekilde özetlenebilir:
- Siber suçlar,
- Dolandırıcılık,
- Uyuşturucu ticareti,
- İnsan kaçakçılığı,
- Vergi kaçırma,
Money muling sisteminde kişiler suç örgütlerinin anonim kalmasına yardımcı olur. Bunun dışında yasa dışı olarak aklanan paranın ülkeye girmesi ya da ülkeden çıkması için de banka hesaplarının kiralandığı görülmektedir. Türk hukukunda cezaların şahsiliği ilkesi bulunmaktadır. Bu durumda kural olarak banka hesabını kiralayan kişilerin ceza almaması gerekmekte ise de mahkemeler tarafından o kişilere de ceza verilmektedir.